Δευτέρα 23 Νοεμβρίου 2015

~ * Σεισμοί και καταποντισμοί στο... Διάστημα! Οι σεισμικες δονήσεις, οι εκρήξεις ηφαιστείων, οι καταιγίδες, οι ανεμοστρόβιλοι, οι κυκλώνες, ακόμη και τα τσουνάμι δεν είναι «προνόμια» μόνο της Γης αφού πλανήτες, δορυφόροι και άστρα βιώνουν παρόμοια φαινόμενα * ~



Σεισμοί και καταποντισμοί στο... Διάστημα!




Τρεις πλανήτες σαν την Γη χωρούν μέσα στη κολοσσιαία καταιγίδα του Δία



Τρεις πλανήτες σαν την Γη χωρούν μέσα στη κολοσσιαία καταιγίδα του Δία




Τρεις πλανήτες σαν την Γη χωρούν μέσα στη κολοσσιαία καταιγίδα του Δία




Ο ισχυρός σεισμός που έπληξε τη Λευκάδα έγινε αισθητός και στην Αθήνα. Το «κούνημα» μας έκανε να σκεφτούμε ότι και στη Σελήνη αν ζούσαμε το σπίτι μας θα τρανταζόταν συχνά από σεισμικές δονήσεις όπως αυτή που σημειώθηκε την περασμένη Τρίτη στο Ιόνιο. Δεν είναι όμως μόνο οι σεισμοί που δεν μπορεί να αποφύγει ο άνθρωπος φεύγοντας μακριά από τη Γη. Ο Ηλιος, οι πλανήτες και οι δορυφόροι του ηλιακού μας συστήματος παράγουν και βιώνουν μια σειρά από φαινόμενα που συντελούνται και στον πλανήτη μας. Βέβαια σε κάθε διαστημικό σώμα ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του αυτά εκδηλώνονται με διαφορετικό τρόπο. Παρουσιάζει λοιπόν εξαιρετικό ενδιαφέρον να καταγράψουμε ορισμένα από τα πιο εντυπωσιακά φαινόμενα που λαμβάνουν χώρα σε άλλους κόσμους.

Κοσμικά εργαστήρια σεισμών
Οι αστροναύτες του προγράμματος Apollo της NASA πραγματοποίησαν σεισμολογικές έρευνες στη Σελήνη και όπως διαπιστώθηκε στον φυσικό μας δορυφόρο παράγονται τουλάχιστον τέσσερα είδη σεισμών. Παλιρροϊκές δυνάμεις δημιουργούν σεισμούς ακόμη και σε βάθος 700 χλμ. κάτω από την επιφάνεια της Σελήνης. Η πτώση μετεωριτών προκαλεί επίσης ισχυρούς σεισμούς στον φυσικό μας δορυφόρο. Παράγονται επίσης οι λεγόμενοι «θερμικοί σεισμοί» που προκαλούνται από τη διαστολή του φλοιού της Σελήνης όταν μετά τη λήξη της σεληνιακής νύχτας που διαρκεί μερικές εβδομάδες και κατά την οποία επικρατούν εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες κάνει την εμφάνισή του ο Ηλιος αυξάνοντας απότομα τη θερμοκρασία. Επίσης για άγνωστο λόγο προκαλούνται σεισμοί με χαμηλό εστιακό βάθος που υπολογίζεται στα 20-30 χλμ. κάτω από την επιφάνεια.

Σε Ερμή, Αφροδίτη και Αρη έχουν εντοπιστεί γεωλογικά χαρακτηριστικά που υποδεικνύουν τεκτονική δραστηριότητα τέτοια που να μπορεί να παραχθεί σεισμική δραστηριότητα. Ο Ερμής λόγω της πολύ κοντινής του απόστασης από τον Ηλιο είναι βέβαιο ότι δέχεται ισχυρές βαρυτικές και παλιρροϊκές δυνάμεις που μπορεί να προκαλούν σεισμική δραστηριότητα. Η παρουσία εκατοντάδων ενεργών ηφαιστείων στην Αφροδίτη είναι πολύ πιθανό να παράγει σεισμούς σε τοπικό επίπεδο όπως συμβαίνει και στη Γη. Μέχρι στιγμής πάντως δεν έχει καταγραφεί κάποιος σεισμός στους τρεις πλανήτες.

Τα τελευταία χρόνια έχει διαπιστωθεί ότι μια μορφή σεισμικής δραστηριότητας υπάρχει και στα άστρα και ειδικά σε ένα είδος αστέρων νετρονίων που είναι γνωστά ως μάγναστρα. Με βάση τις παρατηρήσεις στα μάγναστρα αναπτύχθηκε η θεωρία ότι καθώς το κολοσσιαίο μαγνητικό πεδίο τους κινείται μέσα από τον στερεό φλοιό τους θα μπορούσε να τον στρεβλώσει και μερικές φορές να τον σπάσει παράγοντας ένα είδος σεισμού. Κατά τη διάρκεια του σεισμού, βίαια σεισμικά κύματα αλλοιώνουν τον φλοιό του αστεριού, μετατοπίζοντας τα ίχνη των δυναμικών γραμμών του πεδίου επί του φλοιού. Οι δυναμικές γραμμές δρουν σαν τεντωμένα νήματα, γεννώντας ελαστικά κύματα που λέγονται κύματα Alfven, τα οποία με τη σειρά τους επιταχύνουν νέφη σωματιδίων πάνω από την επιφάνεια του αστέρα. Σύμφωνα με τους ειδικούς αυτή η επιτάχυνση είναι που παράγει τελικά τις εκλάμψεις των ακτίνων γ στο μάγναστρο.

Εξωγήινα ανεμοσκορπίσματα
Στον Αρη δημιουργούνται πολύ συχνά ανεμοθύελλες και ανεμοστρόβιλοι την ίδια στιγμή που στον Ποσειδώνα υπάρχουν άνεμοι με ταχύτητες που ξεπερνούν τα 1.920 χλμ./ώρα! Η επιφάνεια του Αρη πλήττεται συχνά από εκτεταμένες αμμοθύελλες, ενώ από τα πιο ενδιαφέροντα και εντυπωσιακά φαινόμενα στον Κόκκινο Πλανήτη είναι οι στήλες άμμου που δημιουργούνται συχνά από ανεμοστρόβιλους. Οι ειδικοί τις έχουν βαφτίσει «λευκά φίδια» εξαιτίας της όψης τους. Ο δορυφόρος MRO που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Αρη εντόπισε και φωτογράφισε πριν από έναν χρόνο ένα τέτοιο... φίδι σε μια περιοχή του ισημερινού του πλανήτη. Οπως αποδείχθηκε, επρόκειτο για τον μεγαλύτερο ανεμοστρόβιλο που έχει καταγραφεί ως σήμερα, αφού η στήλη άμμου που δημιούργησε έφτασε σε ύψος τα 20 χλμ.! Η διάμετρος της λευκής κολόνας ήταν μόλις 70 μέτρα, κάνοντας έτσι το θέαμα μοναδικό. Ο Ουρανός κυριαρχείται από ανέμους που κινούνται με ταχύτητες που αγγίζουν τα 1.000 χλμ./ώρα.

Υπερ-καταιγίδες
Είναι σήμα κατατεθέν του Δία. Οι επιστήμονες την ονόμασαν «κόκκινη κηλίδα» και είναι μια μόνιμη καταιγίδα, ένας αντικυκλώνας, που βρίσκεται 22 μοίρες νότια του ισημερινού του γίγαντα του ηλιακού μας συστήματος. Η καταιγίδα είναι τόσο μεγάλη ώστε θα μπορούσαν να «χωρέσουν» μέσα σε αυτή 2-3 πλανήτες σαν τη Γη. Στο τέλος του 19ου αιώνα η κηλίδα υπολογιζόταν ότι είχε διάμετρο σχεδόν 41.000 χιλιομέτρων. Οι παρατηρήσεις των Voyager 1 και 2 όταν πέρασαν κοντά από τον Δία το 1979 και το 1980 επέτρεψαν στους ειδικούς να μετρήσουν τη διάμετρό της κηλίδας, υπολογίζοντάς τη στα 22.500 χιλιόμετρα. Ομάδα αμερικανών και ευρωπαίων επιστημόνων με επικεφαλής την Εϊμι Σάιμον του Κέντρου Διαστημικών Πτήσεων Goddard της NASA μελέτησε νέες εικόνες της κηλίδας που κατέγραψε το Hubble. Οι νέες παρατηρήσεις δείχνουν ότι η κηλίδα έχει πλέον διάμετρο σχεδόν 16.500 χιλιομέτρων αλλά και ότι είναι πιο στρογγυλή και όχι ελλειπτική. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η κηλίδα συρρικνώνεται κατά περίπου 1.000 χιλιόμετρα κάθε χρόνο, χωρίς ωστόσο να μπορούν να δώσουν μια εξήγηση για αυτή την εξέλιξη. Η ίδια ερευνητική ομάδα σχεδιάζει τώρα νέες έρευνες και μετρήσεις για να διαπιστωθεί τι συμβαίνει στην ταραχώδη ατμόσφαιρα του Δία. Οι επιστήμονες εικάζουν ότι πιθανώς οι ατμοσφαιρικές συνθήκες απορροφούν την ενέργεια της κηλίδας, με συνέπεια αυτή να μικραίνει συνεχώς.

Ενα από τα πιο εντυπωσιακά όσο και μυστηριώδη φαινόμενα στο ηλιακό μας σύστημα είναι η γιγάντια εξάγωνη καταιγίδα στον βόρειο πόλο του Κρόνου. Oπως πιστεύουν οι επιστήμονες, η καταιγίδα αυτή ελέγχεται από αεροχειμάρρους παρόμοιους με αυτούς που υπάρχουν στη Γη. Η καταιγίδα ή καλύτερα ο κυκλώνας που μαίνεται στον βόρειο πόλο του πλανήτη Κρόνου καλύπτει μια επιφάνεια σχεδόν 25 φορές μεγαλύτερη από της Ελλάδας. Ο κυκλώνας περιστρέφεται μέσα σε ένα μυστηριώδες εξαγωνικό μετεωρολογικό σύστημα και γι' αυτό έχει λάβει την ονομασία «Το εξάγωνο». Το μάτι της πολικής δίνης έχει διάμετρο 2.000 χιλιομέτρων, 20 φορές μεγαλύτερη σε σχέση με το μάτι ενός μέσου κυκλώνα στη Γη. Στον Ουρανό υπάρχει επίσης μια γιγάντια μόνιμη καταιγίδα, η διάμετρος της οποίας είναι λίγο μεγαλύτερη από αυτήν της Γης.

Μαύρα χιόνια!
Μια από τις πιο γνωστές ρήσεις που ακούγεται όταν θέλει κάποιος να τονίσει την επιμονή και την αποφασιστικότητά του σε κάποιο θέμα είναι ότι θα ασχολείται με αυτό «μέχρι να πέσει μαύρο χιόνι». Αν ζούσαμε στον πλανήτη HD 209458 b η ρήση αυτή δεν θα υπήρχε αφού γάλλοι αστρονόμοι ανακάλυψαν ότι στον εξωπλανήτη πέφτει όντως μαύρο χιόνι! Ο HD 209458 b είναι ένας γίγαντας αερίου που βρίσκεται σε απόσταση 150 ετών φωτός από τη Γη στον αστερισμό του Πηγάσου. Βρίσκεται πολύ κοντά στο μητρικό του άστρο και ολοκληρώνει μια πλήρη περιστροφή γύρω από αυτό σε μόλις 84 ώρες. Οπως είναι επόμενο, οι θερμοκρασίες που αναπτύσσονται σε αυτόν τον εξωπλανήτη είναι πολύ μεγάλες. Στην πλευρά του πλανήτη που κατά την τροχιακή του κίνηση βλέπει το μητρικό του άστρο (δηλαδή, εκεί όπου είναι ημέρα) η θερμοκρασία αγγίζει τους δύο χιλιάδες βαθμούς Κελσίου. Στην αντίθετη πλευρά η θερμοκρασία κυμαίνεται γύρω στους 500 βαθμούς Κελσίου. Φυσικά οι συνθήκες αυτές δεν σχετίζονται σε καμία περίπτωση με τη ζωή, γι' αυτό και η επιστημονική κοινότητα έχει βαφτίσει ανεπισήμως τον πλανήτη «Οσιρι», τον θεό των νεκρών στην αρχαία Αίγυπτο.

Ο σχηματισμός του χιονιού απαιτεί νερό, το οποίο δεν υπάρχει βέβαια στον HD 209458 b. Ομως η πολύ μεγάλη διαφορά στη θερμοκρασία ημέρας και νύχτας στον πλανήτη δημιουργεί διάφορα φαινόμενα. Ενα από αυτά είναι η δημιουργία ατμοσφαιρικών ρευμάτων που μεταφέρουν στροβιλιζόμενη ύλη από τις περιοχές όπου υπάρχει ημέρα σε εκείνες όπου υπάρχει νύχτα και το αντίθετο. Αυτό (θεωρητικά) σημαίνει ότι οι αέριες μάζες που ξεκινούν από τις περιοχές όπου υπάρχει ημέρα στερεοποιούνται όταν εισέρχονται στις συνθήκες της νύχτας. Επιστήμονες του Αστεροσκοπείου της Κυανης Ακτής στη Νίκαια δημιούργησαν ένα τρισδιάστατο μοντέλο των ατμοσφαιρικών συνθηκών που επικρατούν στον HD 209458 b. Σύμφωνα με αυτό, τα καυτά αέρια καθώς οδεύουν προς τις νυχτερινές περιοχές μετατρέπονται σε νιφάδες οξειδίου του τιτανίου. Οι ειδικοί το χαρακτηρίζουν «μαύρο, καυτό, καπνιστό χιόνι» που πέφτει προς το εσωτερικό του πλανήτη. Οι ερευνητές αναφέρουν ότι οι μαύρες νιφάδες είναι πιθανότατα προϊόν της πρόσμειξης διοξειδίου τιτανίου με κάποιο άλλο στοιχείο. Αν και το διοξείδιο του τιτανίου έχει λευκή και φωτεινή απόχρωση, η παρουσία κάποιου άλλου στοιχείου - π.χ. οξειδίων πυριτίου - προσδίδει το μαύρο χρώμα στις νιφάδες. Σύμφωνα με την προσομοίωση, ανοδικά αέρια ρεύματα στέλνουν τις νιφάδες πίσω στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας του πλανήτη.

Ηλιακό τσουνάμι

Οι ηλιακές εκρήξεις είναι πίδακες διάπυρου υλικού που δημιουργούνται κατά την απελευθέρωση ενέργειας η οποία έχει παγιδευτεί σε μαγνητικά πεδία πάνω από τις λεγόμενες μαύρες κηλίδες του Ηλίου. Το φαινόμενο συνοδεύεται από εκπομπή ισχυρής ακτινοβολίας και εκτόξευση στο Διάστημα γιγάντιων ποσοτήτων φορτισμένων σωματιδίων που ταξιδεύουν με πολύ μεγάλες ταχύτητες. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, όταν μια ηλιακή έκρηξη έχει «πρόσωπο» προς τη Γη τα φορτισμένα σωματίδια κινούνται προς τον πλανήτη μας όπως τα τσουνάμι με ταχύτητα 5 εκατ. χλμ./ώρα. Τα φορτισμένα σωματίδια που φτάνουν στη Γη παγιδεύονται στο μαγνητικό πεδίο της και κινούνται προς τους πόλους, όπου συγκρούονται με σωματίδια της ανώτερης ατμόσφαιρας δημιουργώντας το εντυπωσιακό φαινόμενο του σέλαος, ενώ προκαλούν επίσης προβλήματα στα τηλεπικοινωνιακά και ηλεκτρικά δίκτυα.






http://www.tovima.gr/science/article/?aid=755835







Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου