Σπάνιο και ενυπωσιακό εύρημα σε δυσπρόσιτη πλαγιά. Οι χρυσοθήρες «πρόλαβαν» τους αρχαιολόγους, που ωστόσο έφεραν στο φως δείγματα χρήσης και κατοίκησης από τη νεολιθική περίοδο.Σπηλιά που οι Μυκηναίοι χρησιμοποιούσαν ως τάφο, εύρημα σπάνιο και άκρως εντυπωσιακό. Πληθώρα οστών και κεραμικής εντοπίστηκε από την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας Βόρειας Ελλάδας στο σπήλαιο του Αγίου Αθανασίου, το οποίο βρίσκεται σε μια δυσπρόσιτη πλαγιά κοντά στη λίμνη Κάρλα Μαγνησίας.
Οι χρυσοθήρες πρόλαβαν -για άλλη μία φορά- τους αρχαιολόγους και στο εσωτερικό του σπηλαίου χάσκουν μεγάλες τρύπες από τις παράνομες ανασκαφές επιτήδειων που ψάχνουν κασόνια με λίρες και πολύτιμα πετράδια. Οι λαθρανασκαφείς έχουν σκάψει τους τοίχους και εκτιμάται ότι έχουν αφαιρέσει αντικείμενα, άφησαν ωστόσο ανέπαφους τους εντυπωσιακούς σταλακτίτες και σταλαγμίτες που κοσμούν τη δεύτερη, μικρή αίθουσα. Οι δύο αίθουσες χωρίζονται από έναν πολύ μικρό και στενό διάδρομο, μήκους μόλις 7 μέτρων, που με δυσκολία μπορεί κανείς να τον διαβεί. Το σπήλαιο του Αγίου Αθανασίου είναι δίχωρο. Η πρώτη αίθουσα, στην οποία και έγινε πρόσφατα μία σωστική ανασκαφή, έχει φέρει στο φως δείγματα χρήσης και κατοίκησης από τη νεολιθική περίοδο με περισσότερα ευρήματα από τη μυκηναϊκή περίοδο, ενώ η δεύτερη αίθουσα δεν έχει ακόμη εξερευνηθεί και φέρει εξαιρετικό διάκοσμο.
Τα μυκηναϊκά χρόνια, 1300 π.Χ.-1200 π.Χ., το σπήλαιο είχε ταφική χρήση, όπως αποδεικνύει ο μεγάλος αριθμός των οστών που είχαν βρεθεί παλαιότερα. Αυτό δεν είναι κάτι συνηθισμένο στον ελληνικό χώρο και οι αρχαιολόγοι έχουν εστιάσει εκεί την προσοχή τους. «Η έρευνα είναι ακόμη σε αρχικό στάδιο, ωστόσο βρέθηκαν αρκετά τμήματα κεραμικής, σφονδύλια, κομβία, αντικείμενα δηλαδή της μυκηναϊκής εποχής, καθώς και χάλκινα νομίσματα από μεταγενέστερα χρόνια», είπε ο αρχαιολόγος Μιχάλης Κοντός, επικεφαλής της αποστολής που οργανώθηκε από την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας Βόρειας Ελλάδας.
Σύμφωνα με τον κ. Κοντό, η ανασκαφή έχει στόχο όχι μόνο να αποκαλύψει την ιστορία του σπηλαίου, αλλά και να προστατέψει τις αρχαιολογικές μαρτυρίες από την εκτεταμένη λαθρανασκαφή.
220 μέτρα
Το σπήλαιο του Αγίου Αθανασίου βρίσκεται στη δυτική πλαγιά του Μαυροβουνίου, σε υψόμετρο 220 μέτρων, και πήρε το όνομά του από το ομώνυμο ξωκλήσι που βρίσκεται εκεί κοντά. Οι πρώτες γραπτές αναφορές γι' αυτό έγιναν τη δεκαετία του 1960 από τον αείμνηστο αρχαιολόγο Δημήτρη Θεοχάρη, ο οποίος έκανε λόγο ακόμη και για παλαιολιθικά ευρήματα.
«Η πρώτη αίθουσα, που αποτελεί το αντικείμενο της ανασκαφής μας, έχει υποστεί μεγάλη καταστροφή από τους λαθρανασκαφείς. Δυστυχώς δεν ξέρουμε τι έχουν αφαιρέσει, φαίνεται ωστόσο ότι υπάρχει συνεχής εμφάνισή τους, αφού προφανώς μεταφέρεται από στόμα σε στόμα πως εδώ υπάρχει θησαυρός. Παρότι η πρόσβαση στο σπήλαιο είναι δύσκολη και χρειάζεται 40 λεπτά περπάτημα σε ανηφορικό έδαφος, δεν διστάζουν να φτάσουν έως εδώ και να σκάψουν τους τοίχους αναζητώντας χρυσό», επισημαίνει ο κ. Κοντός, προσθέτοντας ότι κατά καιρούς οι αρχαιολόγοι βρίσκουν σκαπτικά εργαλεία και τεχνικό εξοπλισμό που αφήνουν πίσω τους οι χρυσοθήρες.
Στην οροφή και στα τοιχώματα του σπηλαίου υπάρχουν σταλακτίτες, σταλαγμίτες, κολώνες, μικρές λιθωματικές λεκάνες υπερχείλισης, ενώ στο δάπεδο οι αρχαιολόγοι συνάντησαν ακόμη και βαραθρώδη ανοίγματα, τα οποία διαμόρφωσαν οι έντονες καταπτώσεις ογκόλιθων.
H πιο συστηματική
Η φετινή ήταν η πιο συστηματική σωστική ανασκαφή στο σπήλαιο του Αγίου Αθανασίου και εκτός από τους αρχαιολόγους της Εφορείας Σπηλαιολογίας, συμμετείχαν γεωλόγοι και εξειδικευμένοι τεχνίτες, ενώ σημαντική ήταν και η συμβολή της ΙΓ' ΕΠΚΑ.