Ερευνητές του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών ολοκλήρωσαν ερευνητικό πρόγραμμα που αναμένεται να επιτρέψει την ανάπτυξη συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης για τις ηλιακές καταιγίδες που απειλούν τη Γη. Είναι μάλιστα το πρώτο πρόγραμμα του είδους στην Ελλάδα που χρηματοδοτείται από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA).
Πρόκειται για το έργο «SREM Solar Particle Event Scientific Analysis», το οποίο αφορά την ανάλυση των μετρήσεων ηλιακών σωματιδίων από τον ανιχνευτή SREM της ΕSA.
Το έργο πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την Ομάδα Κοσμικής Ακτινοβολίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Από το 2005, όταν η Ελλάδα έγινε πλήρες μέλος της ESA, υπάρχουν ολοένα και περισσότερα ερευνητικά έργα που χρηματοδοτούνται από τον οργανισμό, ωστόσο το SREM είναι το πρώτο που αφορά την επιστημονική εξερεύνηση και κατανόηση του διαστημικού χώρου. Όλες οι άλλες περιπτώσεις αφορούσαν διαστημικές εφαρμογές (γεωσκόπηση, δορυφορική πλοήγηση και δορυφορικές τηλεπικοινωνίες), καθώς και ανάπτυξη διαστημικής τεχνολογίας.
Διαστημικές καταιγίδες
Η μελέτη των εκρηκτικών ηλιακών επεισοδίων, που θέτουν σε κίνδυνο τόσο τα υποσυστήματα των δορυφόρων όσο και τους αστροναύτες επανδρωμένων αποστολών, ενδιαφέρει ιδιαίτερα την ESA και τη NASA. Οι μετρήσεις των ενεργειακών ηλιακών σωματιδίων προέρχονται από τον ανιχνευτή σωματιδιακής ακτινοβολίας SREM (Standard Radiation Environment Monitor) της ESA, που βρίσκεται εγκατεστημένος σε έξι διαστημικές αποστολές της: PROBA-1, INTEGRAL, Rosetta, Herschel, Planck και Giove-Β.
Τα εκρηκτικά ηλιακά επεισόδια ξεκινούν με την εμφάνιση ηλιακών εκλάμψεων ή εκτινάξεων ηλιακής μάζας από το στέμμα του ήλιου και καταλήγουν στην εκροή ενεργειακών πρωτονίων και ηλεκτρονίων στο διαπλανητικό χώρο, κυρίως σε περιόδους έντονης ηλιακής δραστηριότητας, δηλαδή κοντά στο μέγιστο του ηλιακού κύκλου.
Το έργο της ανάλυσης των δεδομένων ανατέθηκε από την ESA, κατόπιν ανοικτής πρόσκλησης υποβολής προτάσεων, στο Ινστιτούτο Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΙΔΕΤ/ΕΑΑ). Σκοπός της ανάλυσης ήταν η καλύτερη κατανόηση των φυσικών μηχανισμών που δημιουργούν και ελέγχουν τα εκρηκτικά ηλιακά επεισόδια, καθώς και της εξέλιξής τους στην ηλιόσφαιρα και τη γήινη μαγνητόσφαιρα, έτσι ώστε μακροπρόθεσμα να δημιουργηθούν συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης για την προστασία τόσο των διαστημοσυσκευών όσο και των αστροναυτών.
Στο πλαίσιο του έργου, με επιστημονικό υπεύθυνο το διευθυντή του ΙΔΕΤ/ΕΑΑ Ιωάννη Δαγκλή, οι Έλληνες ερευνητές ανέπτυξαν μια καινοτόμο μέθοδο υπολογισμού των ροών ενεργειακών πρωτονίων και ηλεκτρονίων, χρησιμοποιώντας τις μετρήσεις των καταμετρητών του SREM, τους οποίους ανέλυσαν με ειδικούς αλγόριθμους.
Η ερευνητική ομάδα του ΙΔΕΤ/ΕΑΑ, που υλοποίησε το έργο, έχει μακρά πείρα στην ανάλυση και την ερμηνεία δεδομένων από επίγειες και διαστημικές πειραματικές διατάξεις, αλλά και στη μοντελοποίηση φυσικών διεργασιών που λαμβάνουν χώρα στον Ήλιο, το διαπλανητικό χώρο και τη γήινη μαγνητόσφαιρα.
Στο πλαίσιο του έργου, το ΙΔΕΤ/ΕΑΑ συνεργάστηκε με την Ομάδα Κοσμικής Ακτινοβολίας του Τμήματος Φυσικής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), που είχε την ευθύνη συσχέτισης των επεισοδίων ενεργειακών ηλιακών σωματιδίων με σχετικές καταγραφές από επίγειους μετρητές νετρονίων, ένας εκ των οποίων λειτουργεί στο ΕΚΠΑ.
Συγκεκριμένα, στο έργο συμμετείχαν, από πλευράς ΙΔΕΤ/ΕΑΑ οιΙωάννης Δαγκλής(συντονιστής),Ίνγκμαρ Σάντμπεργκ,Αναστάσιος Αναστασιάδης, ,Κωνσταντίνος Τζιότζιου,Ιωάννης Παναγόπουλοςκαι, από πλευράς ΕΚΠΑ, οιΕλένη Μαυρομιχαλάκη,Αθανάσιος ΠαπαϊωάννουκαιΜαρία Γεροντίδου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου