Από το 1815 ως σήμερα οι παγετώνες των Αλπεων έχουν χάσει τη μισή τους έκταση. Αν η θερμοκρασία ανεβεί κατά 3 βαθμούς Κελσίου θα μειωθούν κατά 80% με ό,τι αυτό σημαίνει για τους κατοίκους των περιοχών και τα χειμερινά σπορ
Πάντα φημίζονταν για τα κατάλευκα τοπία τους, τις χιονισμένες βουνοπλαγιές τους και τα ειδυλλιακά χειμερινά τους θέρετρα. Μέσα στα ερχόμενα χρόνια όμως τα βουνά των Αλπεων δεν αποκλείεται να μας δείξουν μια πρωτόγνωρη εικόνα: κορυφές χωρίς χιόνι και με βλάστηση που δεν δικαιολογεί το υψόμετρό τους. Σύμφωνα με νέες επιστημονικές μελέτες η υπερθέρμανση του πλανήτη οδηγεί σταδιακά στο λιώσιμο των αιωνόβιων παγετώνων. Δύσβατες και επικίνδυνες περιοχές μάλιστα, που μέχρι πρότινος καλύπτονταν από πάγο και χιόνι, έχουν ήδη χάσει τον λευκό τους μανδύα και αποκαλύπτονται γυμνές ή με λιγοστά δέντρα, επιτρέποντας ξαφνικά την εύκολη προσπέλασή τους από εκδρομείς αλλά περιορίζοντας δραματικά τη χαρά των χειμερινών σπορ.
Τι αντίκτυπο θα μπορούσε να έχει άραγε μια τέτοια ριζική αλλαγή για το μέλλον μιας από τις μεγαλύτερες οροσειρές της Ευρώπης και πόσο απειλητική θα μπορούσε ενδεχομένως να γίνει απέναντι στις κατοικημένες περιοχές; Ο παγετωνολόγος δρ Μίχαελ Ζεμπ από το Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης ανέλυσε αποκλειστικά στο «Βήμα» τα τελευταία ευρήματα της μελέτης του και σχολίασε τα πιθανά σενάρια ως προς τη μετάλλαξη των Αλπεων.
« Το λιώσιμο των παγετώνων των Αλπεων αποτελεί μια απτή απόδειξη ότι οι κλιματικές αλλαγές είναι πράγματι υπαρκτές.Ακόμη και αν δεν πιστεύουμε τα λόγια των πολιτικώνή τα αποτελέσματα επίσημων μελετών και μετρήσεων,η ισχύουσα κατάσταση των παγετώνων “φωνάζει΄΄ ότι κάτι συμβαίνει » μας λέει ο δρ Ζεμπ.
Ο ρόλος των παγετώνων για τις Αλπεις, εξηγεί ο ίδιος, είναι πολυδιάστατος: αρχικά είναι ιδιαίτερα σημαντικός για το αλπικό τοπίο και συνεπώς τον τουρισμό που προσελκύει αυτό. Επιπλέον αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του γεωλογικού κύκλου καθώς κατά τη διάρκεια του χειμώνα οι παγετώνες συσσωρεύουν νερό, που στη συνέχεια απελευθερώνουν το καλοκαίρι βοηθώντας έτσι στην άρδευση των γύρω περιοχών.
Μελετώντας και συγκρίνοντας παλαιότερα και νεότερα στοιχεία- η λήψη των οποίων πραγματοποιείται με τη χρήση προηγμένων τεχνολογικών μέσων και με τη βοήθεια δορυφορικών λήψεων- οι ειδικοί είδαν προς μεγάλη τους έκπληξη ότι η έκταση των παγετώνων των Αλπεων από το 1850 ως το 1970 συρρικνώθηκε σε ανησυχητικά επίπεδα.
« Η τελευταία επέκταση των αλπικών παγετώνων σημειώθηκε γύρω στο 1850.Κάπου εκεί χρονολογείται και το τέλος αυτού που εμείς οι ερευνητές ονομάζουμε “η μικρή Εποχή των Παγετώνων΄΄. Από τότε οι θερμοκρασίες στις Αλπεις έχουν αυξηθεί κατά περίπου 1,5 βαθμό Κελσίου,χωρίς ωστόσο να έχει παρατηρηθεί και η αντίστοιχη διαφορά στα επίπεδατης υγρασίας.Αυτό μας στοίχισε περίπου το 50% της έκτασης των παγετώνων » αναφέρει χαρακτηριστικά ο δρ Ζεμπ.
Σύμφωνα με δημοσίευση του ειδικού στο επιστημονικό έντυπο της Αμερικανικής Ενωσης Γεωφυσικής «Geophysical Research Letters» το 2006, το 1850 ο εκτιμώμενος όγκος των αλπικών παγετώνων άγγιζε τα 200 κυβικά χιλιόμετρα. Οι ειδικοί είδαν ότι ως τη δεκαετία του ΄70 υπήρχαν στην οροσειρά της Κεντρικής Ευρώπης περί τους 5.150 παγετώνες, οι οποίοι καταλάμβαναν συνολική έκταση 2.909
τετρ. χιλιομέτρων σημειώνοντας μια συρρίκνωση του όγκου τους κατά 35%. Ενώ μόνο κατά τη διάρκεια του υπερβολικά θερμού καλοκαιριού του 2003 διαπίστωσαν ότι ο όγκος αυτός συρρικνώθηκε εκ νέου κατά 5%-10%. Υπολογίζεται ότι ως σήμερα οι παγετώνες των Αλπεων έχουν χάσει περίπου το 50% της έκτασης που διατηρούσαν ως το 1850.
Από πειράματα των επιστημόνων φάνηκε ότι μια αύξηση της θερμοκρασίας της τάξης των 3 βαθμών Κελσίου κατά τους καλοκαιρινούς μήνες θα μπορούσε να είναι αρκετή για τον περαιτέρω περιορισμό των υπαρχόντων παγετώνων ως και κατά 80%. Ενώ σε περίπτωση αύξησης της θερμοκρασίας κατά 5 βαθμούς Κελσίου τα βουνά των Αλπεων θα έχαναν κάθε ίχνος πάγου.
« Στην παρούσα φάση μελετάμε προσεκτικά τα πιθανά σενάρια κλιματικών αλλαγών της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος (Ιntergovernmental Ρanel on Climate Change- ΙΡCC) » επισημαίνει ο ειδικός. « Τα σενάρια για τον 21ο αιώνα,στην καλύτερη των περιπτώσεων,κάνουν λόγο για μια αύξηση της θερμοκρασίας της τάξης τουενός βαθμού Κελσίου, ενώ στη χειρότερηαφορούν μια αύξηση που θα αγγίζει ακόμη και τους 5-6 βαθμούς Κελσίου. Αυτό σημαίνει ότι κάποιοι παγετώνες που βρίσκονται σε υψηλότερες κορυφές των Αλπεων ενδεχομένως να σωθούν-όπως για παράδειγμα ο παγετώνας Αletsch στις ελβετικές Αλπεις-, όμως στην πλειονότητά τους δεν θα επιβιώσουν ως τον 22ο αιώνα » υπογραμμίζει.
Μέσα σε πόσα χρόνια όμως η καταστροφική επίδραση της υπερθέρμανσης του πλανήτη θα προκαλέσει την απογύμνωση των Αλπεων; Κάτι τέτοιο, σύμφωνα με τον δρα Ζεμπ δεν μπορεί να καθοριστεί από τώρα. « Αυτό που δεν μπορεί να καταλάβει ο κόσμοςείναιότι τα σενάρια αυτά δεν είναι προγνωστικά.Δεν μπορούμε δηλαδή να δώσουμε κάποια χρονολογία, γιατί δεν γνωρίζουμε πόσο γρήγορα θα εξελιχθούν κάποιες καταστάσεις.Ολαθα εξαρτηθούν από τα επίπεδα των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Επιπλέονγια την ώραδεν ξέρουμε πόσο άμεσα θα αντιδράσει ο πολιτικός κόσμος και πόσογρήγορα θα ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα » μας εξηγεί ο παγετωνολόγος.
« Το μόνο που μπορούμε να πούμε για το μέλλον των παγετώνων είναι ότι μέσα στις ερχόμενες δεκαετίες θα συνεχίσουν να συρρικνώνονται,καθώς το μέγεθός τους είναι ήδη πολύ μεγάλο για τις παρούσες κλιματικές συνθήκες. Οι αυξήσεις της θερμοκρασίας που καταγράφηκαν τα τελευταία 20-25 χρόνια ήταν τόσο δραματικές που οι αλπικοί παγετώνες δεν πρόλαβαν να προσαρμοστούν σε αυτές. Για τον λόγο αυτό θα συνεχίσουν να λιώνουν ώσπου να φτάσουν σε σημείο το μέγεθός τους να ανταποκρίνεται στις υπάρχουσες κλιματικές συνθήκες, ακόμη και αν δεν παρατηρηθούν περαιτέρω αυξήσεις στη θερμοκρασία » λέει κατηγορηματικά ο δρ Ζεμπ.
Σε αρκετές περιοχές των Αλπεων δεν χρειάζεται κανείς να είναι επιστήμονας για να διακρίνει τις αλλαγές που έχουν επέλθει με την πάροδο των ετών. Πλαγιές που ως πριν από λίγα χρόνια ήταν απλησίαστες λόγω των παγετώνων τώρα είναι εύκολα προσπελάσιμες, καθώς ο μεγαλύτερος όγκος πάγου έχει πλέον εξαφανιστεί.
« Οι παγετώνες υπάγονται στις καταστάσεις κινδύνου και έκτακτης ανάγκης.Οταν αυτοί υποβάλλονται σε αλλαγές που οφείλονται σε περιβαλλοντικά αίτιαπολύ πιθανόν να αλλάξουν και κάποιες καταστάσεις κινδύνου που τους συνοδεύουν » διευκρινίζει ο δρ Ζεμπ. « Σε κάποιες περιπτώσεις οι αλλαγές αυτέςμπορεί να βελτιώσουν τα πράγματαγια παράδειγμα, εάν υπάρχει κίνδυνος χιονοστιβάδας σε μια απότομη βουνοπλαγιά λόγω των παγετώνων.Υπήρχαν τέτοιες περιπτώσεις πάνω από δρόμους,που τελικά βελτιώθηκαν με το λιώσιμο των παγετώνων ».
« Υπάρχουν ωστόσο και περιπτώσεις που θα μπορούσαν να χειροτερεύσουν » τονίζει ο ειδικός. « Οταν π.χ. οι παγετώνες λιώσουν δημιουργούνται πολλές φορές από το νερό υπόγειες ή υπέργειες λίμνες. Εάν όμως το έδαφος όπου αυτές σχηματίζονται είναι σαθρό,τότε υπάρχει υψηλός κίνδυνος οι λίμνες να σπάσουν πνίγοντας ολόκληρες περιοχές.Τέτοιου είδους καταστάσεις ενδεχομένως να πυκνώσουν στο μέλλονκαι πολύ πιθανόν κατοικημένες περιοχές να αντιμετωπίσουν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο σε σχέση με σήμερα » προσθέτει.
Αποφεύγοντας την κινδυνολογία ο δρ Ζεμπ αφήνει να εννοηθεί ότι δεν μπορεί κανείς να γενικεύσει τη συγκεκριμένη εξέλιξη. « Δεν θα ήταν σωστό να υποστηρίξουμε ότι όλα θα χειροτερεύσουν. Ουσιαστικά όλες οι καταστάσεις κινδύνου που γνωρίζουμε και είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε σήμερα βασίζονται σε γνώσεις που αποκτήθηκαν σιγά σιγά και στοιχεία που καταγράφηκαν με τα χρόνια.Αυτό σημαίνειότι οι γνώσεις που είχαμε ως τώρα και αφορούσαν την αντιμετώπιση χιονοστιβάδας ή πλημμύραςμπορεί να αλλάξουν. Γι΄ αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή ως προς τη μελέτη των νεότερων στοιχείωνκαθώς οι υπάρχοντες παγετώνεςπερνούν πλέον σε νέο επίπεδο επικινδυνότητας » λέει ο ίδιος.
Και τα χειμερινά σπορ;
Ο προβληματισμός για την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής ωστόσο είναι μεγάλος, καθώς χιονοδρομικά κέντρα τα οποία λειτουργούσαν χειμώνα- καλοκαίρι έχουν τώρα περιορίσει αρκετά τον χρόνο λειτουργίας τους.
« Τα τελευταία χρόνια λόγω της συνεχούς αύξησης της θερμοκρασίας δυστυχώς υπάρχει περιορισμένη χιονόπτωση.Ετσικάποια κέντρα που βρίσκονταν κοντά σε παγετώνες και προσέφεραν την εμπειρία του σκι ακόμη και κατά τους καλοκαιρινούς μήνεςτώρα καλούνται να αλλάξουν το χρονικό περιθώριο λειτουργίας τους,αφού η χιονόπτωση είναι μικρή και η υποχώρηση των παγετώνων έχει δυσκολέψει την κατάσταση » δηλώνει ο δρ Ζεμπ.
Οπως εξηγεί ο παγετωνολόγος, το λιώσιμο των παγετώνων έχει δημιουργήσει μεταξύ άλλων και δυσκολίες στους πιστούς του σκι. « Σε κάποιες περιπτώσειςτο κενό μεταξύ των καμπινών μεταφοράς των σκιέρ και της πίστας αγγίζει ακόμη και τα 30-40 μέτρα. Προκειμένου ο κόσμος να μπορεί να βγει από αυτές με ασφάλειαθα πρέπει οι υπεύθυνοι του χιονοδρομικού κέντρου να φτιάξουν μια ράμπα πάγου » αναφέρει.
Στο ερώτημα κατά πόσον η μητέρα φύση θα καταφέρει τελικά να αντεπεξέλθει στις καταστροφικές κλιματικές αλλαγές ο ειδικός απαντά με επιφύλαξη. « Είναι θέμα χρόνου.Η επόμενη Εποχή των Παγετώνων υπολογίζεται ότι θα έρθει σε περίπου 15.000-30.000 χρόνια, όμως αυτό που θα πρέπει να μας απασχολήσειπερισσότερο είναι το τι θα συμβεί μέσα στους ερχόμενους αιώνες, γιατί πρόκειται για την κληρονομιά που θα αφήσουμε στα παιδιά μας».
«Μέχρι στιγμήςδεν γνωρίζουμε πώς θα αντιδράσει η άγρια ζωή στις αλλαγές αυτές. Βλέπουμε ότι κάποια δέντραμε την άνοδο της θερμοκρασίας και των επιπέδων της υγρασίας καταφέρνουν να μεγαλώσουν σε σημεία με μεγαλύτερο υψόμετρο.Δεν αποκλείεται κάποια είδη να καταφέρουν να προσαρμοστούν στις νέεςσυνθήκες » επισημαίνει ο δρ Ζεμπ, αφήνοντας ωστόσο ανοιχτό το ενδεχόμενο εξαφάνισης των ειδών που τελικά δεν θα καταφέρουν να υπερισχύσουν των κλιματικών αλλαγών.
MΙΑ «ΚΟΥΒΕΡΤΑ» ΣΩΤΗΡΙΑΣ
ι είδους μέτρα όμως θα μπορούσαν να εφαρμοστούν υπό αυτές τις αντίξοες συνθήκες προκειμένου να επιβραδυνθεί το καταστροφικό για το αλπικό τοπίο λιώσιμο των παγετώνων; Το 2003- όταν και καταγράφηκαν θερμοκρασίες ρεκόρ στις Αλπεις,οι χιονοπτώσεις περιορίστηκαν σημαντικά και οι συχνές βροχοπτώσεις προκάλεσαν αλλεπάλληλα προβλήματαοι υπεύθυνοι της εταιρείας Wintersport Τirol AG & Co,η οποία διευθύνει τέσσερα χιονοδρομικά κέντρα στην περιοχή του Τιρόλο στην Αυστρία,απηύθυναν έκκληση βοηθείας στους ειδικούς του κέντρου αλπικών μελετών ΑlpS και τους παγετωνολόγους του Πανεπιστημίου του Ινσμπρουκ.
Σύντομα οι ερευνητές με επικεφαλής τη δραΑντρέα Φίσεραπό το αυστριακό πανεπιστήμιο δημιούργησαν ένα σχέδιο «περιτυλίγματος» των παγετώνων με μια ειδική μονωτική «κουβέρτα» πολυαιθυλενίου, που ουσιαστικά αποτρέπει την απευθείας έκθεση των καλυπτόμενων σημείων στην ηλιακή ακτινοβολία συντηρώντας παράλληλα τη χαμηλή τους θερμοκρασία.
Η τσουχτερή τεχνική,η τιμή της οποίας σκαρφαλώνει στις 19.000 ευρώ ανά 2,3 χλμ.,εφαρμόζεται αισίως από το 2004.Οι υπεύθυνοι υποστηρίζουν ότι στα σημεία που σκεπάζονται με τη γιγάντια «κουβέρτα» η απώλεια του πάγου είναι αισθητά μικρότερη σε σχέση με παλαιότερα.
«Δεν μπορούμε μέσω του συγκεκριμένου μέτρου να επηρεάσουμε σημαντικά το λιώσιμο των παγετώνων» αναφέρει η δρ Φίσερ.«Μπορούμε ωστόσο να το επιβραδύνουμε,ενώ παράλληλα αντλούμε πολύτιμες πληροφορίες γύρω από την όλη διαδικασία του λιωσίματος»διευκρινίζει.
Από την πλευρά του ο δρ Ζεμπ υποστηρίζει ότι παρά το γεγονός ότι η συγκεκριμένη μέθοδος χρησιμοποιείται στις αυστριακές,στις ελβετικές και στις γαλλικές Αλπεις δεν θα καταφέρει να σώσει τους παγετώνες.
«Πρόκειται για μια πολύ ακριβή και δύσκολα εφαρμόσιμη μέθοδο,καθώς τον χειμώνα στα βουνά η ταχύτητα των ανέμων φτάνει τα 200 χλμ.την ώρα,γεγονός που καθιστά αδύνατη τη μόνωση πολύ μεγάλων επιφανειών» μας εξηγεί ο ίδιος.
«Ωστόσο όταν το μέτρο αυτό εφαρμόζεται σε μικρά σημεία,όπως για παράδειγμα στη ράμπα πάγου,που συνδέει τις καμπίνες μεταφοράς των σκιέρ με την πίστα,τότε το όλο εγχείρημα έχει κάποιο νόημα.Σε καμία περίπτωση όμωςκάτι τέτοιο δεν είναι ικανό να φρενάρει το λιώσιμο των παγετώνων ».
* Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Ινστιτούτου World Watch ως το 2050 σε παγκόσμιο επίπεδο περίπου το 25% του όγκου των υπαρχόντων παγετώνων θα έχει χαθεί.
* Σχεδόν όλοι οι παγετώνες των ψηλών οροσειρών του πλανήτη αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα από τις συνεχώς αυξανόμενες θερμοκρασίες.Μόνο στην ανατολική πλευρά της οροσειράς των Ιμαλαΐων περίπου 2.000 παγετώνες έχουν ήδη εξαφανιστεί.
* Το Κιλιμάντζαρο,το υψηλότερο βουνό της Αφρικής με υψόμετρο 5.895 μέτρα, υπολογίζεται ότι από το 1912 ως σήμερα έχει χάσει περίπου το 80% του όγκου πάγου και χιονιού που έφερε τότε.Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η ηλικία του παγετώνα που καλύπτει το υπερήφανο βουνό αγγίζει τα 11.700 χρόνια,ενώ μετρήσεις δείχνουν ότι θα μπορούσε να εξαφανιστεί μέσα σε λιγότερο από 20 χρόνια.
* Και στην Παταγονία το λιώσιμο των παγετώνων είναι ανησυχητικό.Η διεθνής περιβαλλοντική οργάνωση Greenpeace αναφέρει ότι τα τελευταία χρόνια λόγω της υπερθέρμανσης χάνονται σχεδόν 40 κυβικά χιλιόμετρα πάγου ετησίως.Ηδη κάποιες περιοχές που βρίσκονται μεταξύ της Χιλής και της Αργεντινής συγκαταλέγονται μεταξύ των πλέον απειλούμενων του πλανήτη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου