~ * ZΩΔΙΑ ΚΑΙ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ * ~

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ

Η μυθική φιγούρα του Κρόνου, του πρώτου μεταξύ των Τιτάνων, έχει κυριαρχήσει διεθνώς στους μύθους που αφορούν τον Αιγόκερο. Όμως μια τέτοια προσέγγιση φαντάζει μάλλον μονόπλευρη στην ανάλυση των ψυχολογικών τάσεων του ζωδίου που είναι όχι μόνο σύνθετες αλλά και εξαιρετικά ανατρεπτικές για την εικόνα που επικρατεί για τους «αυστηρούς» του ζωδιακού. Εκτός από τον Κρόνο θα μελετηθεί και μια ακόμη σημαντική μυθολογική προσωπικότητα που σχετίζεται με το ζώδιο και είναι ο τραγοπόδαρος Θεός Πάνας. Για πρακτικούς λόγους όμως ας στραφούμε αρχικά στον Κρόνο. Πρόκειται για Τιτάνα, γιο του Ουρανού και της Γαίας και οι δύο μύθοι που θα μελετηθούν σε αυτό το άρθρο είναι: (1) Η δολοφονία του πατέρα του Ουρανού και (2) ο μύθος που αναφέρει πως καταπίνει τα παιδιά του μόλις γεννιούνται.

Σύμφωνα με το πρώτο μύθο (Ησίοδος, Θεογονία) όλοι οι γιοί του Ουρανού και τη Γαίας εχθρεύονταν τον πατέρα τους γιατί μόλις γεννιόντουσαν, εκείνος του παγίδευε βαθιά μέσα στη Γη ώστε να μην δουν ποτέ το φως. Η Γαία βαθιά λυπημένη για αυτό το γεγονός παρουσιάστηκε μπροστά τους και τους είπε πως με την βοήθεια της ήταν σε θέση να τιμωρήσουν τις ντροπιαστικές πράξεις του πατέρα τους. Όλοι οι Τιτάνες σιώπησαν από τον φόβο και δεν αναλάμβαναν την ευθύνη αυτής της πράξης, εκτός από τον Κρόνο, ο οποίος σηκώθηκε όρθιος και απάντησε:

Μητέρα, εγώ θα το αναλάβω αυτό και θα το

κάνω το έργο, δεν τον λογαριάζω τον κακονόματο πατέρα

το δικό μας, γιατί πρώτος σκέφτηκε αταίριαστα έργα.

(Ησίοδος, Θεογονία, στίχοι 170-173, Μετάφραση: Σωκράτης Σκάρτσης, Εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ, 1993)

Πράγματι ο Κρόνος με ένα δρεπάνι διαμελίζει τον πατέρα του και παίρνει αυτός τη θέση του σαν ο ανώτερος μεταξύ των Τιτάνων.

Η πράξη της πατροκτονίας έχει σημαντικότατες προεκτάσεις στην ερμηνεία της αρχετυπικής έκφραση του Αιγόκερου. Πρώτα από όλα η ίδια η πράξη δηλώνει πως πάντα στο ζώδιο ενυπάρχει μια έντονη αντίδραση στο πατρικό πρότυπο. Ο Κρόνος εχθρεύεται τον «κακονόματο» πατέρα του για τον χαρακτήρα του. Ένα νοσηρό χαρακτήρα που σύμφωνα με το μύθο ο ίδιος αργότερα ανέπτυξε σε μεγαλύτερο βαθμό. Ο γνήσιος Αιγόκερως έχει μια μεγάλη αποστολή να φέρει σε πέρας σε αυτή τη ζωή και αυτή δεν είναι άλλη από το να αντικαταστήσει ψυχολογικά τον πατέρα του και τελικά να γίνει ο ίδιος πατέρας του εαυτού του. Γενικά η τάση είναι να ο Αιγόκερως να αισθάνεται μια απογοήτευση από την προσωπικότητα του πατέρα του.

Αν εστιάσουμε στην φιγούρα του πατέρα και στις ψυχολογικές προεκτάσεις της, ο πατέρας είναι πάντα κάτι παραπάνω από το βιολογικό γεννήτορα, είναι το βασικό πρότυπο από το οποίο αναδύεται η ταυτότητά του ατόμου. Υπό αυτό το πρίσμα η έμφαση ενός ατόμου σε αυτό το ζώδιο πάντα δείχνει ένα πατρικό σύμπλεγμα. Το άτομο μπορεί να έχει στερηθεί της παρουσίας του πατέρα κυριολεκτικά ή ψυχολογικά ή να αναγκάστηκε από πολύ μικρή ηλικία να αναλάβει πατρικές ευθύνες απέναντι στην μητέρα του ή στα άλλα μέλη της οικογένειάς του. Από την άλλη πλευρά ο πατέρας μπορεί να έχει αποκτήσει μια ιδεαλιστική χροιά κι αυτό παρατηρείται συχνά στις γυναίκες με έμφαση σε αυτό το ζώδιο. Γι' αυτό το λόγο από πολύ μικρή ηλικία έλκονται σε άντρες που θα παίξουν στη ζωή τους το ρόλο του πατέρα ενώ επίσης συχνά παντρεύονται σε μικρή ηλικία με τέτοιους ανθρώπους. Ενώ τέλος ορισμένοι αστρολόγοι (Liz Greene, Stephen Arroyo) έχουν παρατηρήσει ότι η πατρική φιγούρα είναι μια τόσο έντονη προσωπικότητα την οποία ο Αιγόκερως σαν παιδί αδυνατεί να την συναγωνιστεί ή από την οποία δεν λαμβάνει την αγάπη και την αναγνώριση που επιθυμεί. Ανεξάρτητα από την περίσταση, ο Αιγόκερως στα πρώτα 30 χρόνια της ζωής του προσπαθεί είτε να επαναστατήσει στο πατρικό πρότυπο ή να φτάσει στις προσδοκίες που αυτό έχει θέσει με τη συμπεριφορά και τις κατακτήσεις του. Η ενήλικη ζωή και η ωρίμανση μετά την πρώτη επιστροφή Κρόνου φαίνεται πως φέρνει στην επιφάνεια της συνείδησης του Αιγόκερου τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να απαγκιστρωθεί από τον αγώνα ενάντια στον πατέρα και να γίνει ο ίδιος πατέρας του εαυτού του. Σύμφωνα με την Liz Greene οι ποιότητες της δύναμης, του ελέγχου, της θέλησης, της σταθερότητας, του προστατευτισμού είναι χαρακτηριστικά που δεν βρίσκονται στα άτομα που σχετιζόμαστε ή στους κόλπους της εργασίας για λογαριασμό κάποιας αυστηρά ιεραρχημένης εταιρίας στην οποία οι περισσότεροι Αιγόκεροι έλκονται από τα πρώτα χρόνια της ενηλικίωσής τους. Αντίθετα αυτά τα χαρακτηριστικά που αποτελούν την επιτομή της πατρικής έκφρασης πρέπει να χτιστούν πάνω στην ταυτότητα του κάθε Αιγόκερου και αυτό συμβαίνει ακολουθώντας τον μακρύ, δύσκολο δρόμο της ωρίμανσης στον οποίο μοιραία κινείται αργά όπως όλοι οι άνθρωποι.

Αυτό το μακρύ διάστημα της ωρίμανσης για τον Αιγόκερο κρύβει πολλές παγίδες όπως διδάσκει ο δεύτερος σχετικός μύθος με τον Κρόνο. Όταν εκείνος έγινε πλέον ο ανώτερος από όλους τους Τιτάνες παντρεύτηκε την αδερφή του την Ρέα και έκανε μαζί της τρεις κόρες την Εστία, τη Δήμητρα και την Ήρα και τους γιους Δία, Ποσειδώνα και Άδη. Σύμφωνα με την Θεογονία του Ησίοδου ο Κρόνος είχε λάβει ένα χρησμό πως ένα από τα παιδιά του θα τον εκθρόνιζε και προκειμένου να αποφύγει την πραγματοποίηση της προφητείας τα κατάπινε μόλις γεννιόντουσαν:

Και αυτούς τους κατάπινε ο μεγάλος Κρόνος, μόλις ο

καθένας από την ιερή κοιλιά της μάνας του έφτανε στα

γόνατά της, μ' αυτό στο νου, κανείς από του ευγενείς

Ουρανίωνες άλλος στους αθάνατους να μην έχει βασιλική

τιμή.

(Ησίοδος, Θεογονία, στίχοι 459 - 462, Μετάφραση: Σωκράτης Σκάρτσης, Εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ, 1993)

Ο Αιγόκερως αντίστοιχα έχει μια έμφυτη ανάγκη να νιώθει κοινωνικά ανώτερος και ταυτόχρονα ισάξιος της πατρικής φιγούρας. Όμως στην ανάγκη αυτή να αποδείξει ότι υπερισχύει των άλλων πιθανόν να υπολογίσει τίποτα προκειμένου να πετύχει το σκοπό του. Όπως ο Κρόνος καταπίνει τα ισάξια παιδιά του έτσι και ο Αιγόκερως, παρασυρόμενος από τον παρορμητισμό της κορυφής, μπορεί να καταπιεί ή να εξολοθρεύσει με δόλια μέσα εκείνους που θα του σταθούν εμπόδιο. Αισθάνεται ασφαλής όταν όλα βρίσκονται υπό τον απόλυτο έλεγχό του που συνοδεύεται πάντα από καταπίεση και περιορισμούς με την μορφή κανόνων. Ο έμφυτος αυτός συντηρητισμός και ο φόβος της αλλαγής μοιάζει σαν μια γνήσια ψυχολογική αυθυποβολή που καταπιέζει συχνά τις ίδιες τις δημιουργικές ικανότητες του Αιγόκερου. Στην πορεία της ωρίμανσης του είναι απαραίτητο να αναγνωρίσει σε ποια επίπεδα συμπεριφέρθηκε καταπιεστικά απέναντι στους γύρω του αλλά και απέναντι στον εαυτό του. Ο φόβος ότι δεν είναι αρκετά ικανός ή αρκετά ισχυρός ώστε να νιώσει πατέρας του εαυτού του πρέπει να αντιμετωπιστεί προκειμένου να ζήσει δημιουργικά. Ίσως μια μορφή ίασης να είναι το να πιστέψει στα αποτελέσματα των προσπαθειών του καθώς η γνήσια έκφραση του ζωδίου είναι να εκτιμά το χειροπιαστό και πρακτικό αποτέλεσμα με ότι καταπιάνεται. Όταν βάζει όλη του την ενέργεια σε ότι κάνει θα μπορεί πλέον να αφήσει τα αποτελέσματα να μιλούν εκ μέρους του και δεν θα χρειάζεται πλέον να εξοντώνει τον ανταγωνισμό καθώς αυτό δεν συνιστά πρόοδο και σοφία.

Ολοκληρώνοντας την μελέτη των προηγούμενων μύθων μένει κανείς με την εικόνα ενός αρχετύπου στιβαρού, σοβαρού και σκληρού σε πολλά επίπεδα. Αντίθετα όμως με την διαδεδομένη πεποίθηση ο Αιγόκερως δεν αρχίζει και τελειώνει με τους μύθους του Κρόνου. Αναζητώντας την καταγωγή της λέξης Αιγόκερως φτάνει κανείς στην πρώτη μυθολογική φιγούρα που αποκαλέστηκε με αυτό το χαρακτηρισμό, στον θεό Πάνα. Ο Πάνας αποκαλούταν Αιγόκερως λόγω της εμφάνισης του με κέρατα στο κεφάλι και μορφή τράγου από τη μέση και κάτω. Αν και υπάρχουν πολλοί μύθοι σχετικά με την καταγωγή του Πάνα οι περισσότεροι συγκλίνουν στο ότι είναι γιος του Ερμή ενώ η μητέρα του αναφέρεται πως είναι μια νύμφη είτε η Δρυόπη είτε η Καλλιστώ είτε η Πηνελόπη. Ο μύθος λέει πως μόλις τον αντίκρισε η μητέρα του τρόμαξε από τη μορφή του, με δύο κέρατα κατσικιού στο κεφάλι, μυτερά αυτιά, γενειοφόρος και τραγοπόδαρος και τον εγκατέλειψε. Ο Ερμής τότε έσπευσε και προστάτευσε τον γιο του, τον οποίο και μετέφερε στον Όλυμπο όπου και τον παρουσίασε στον Δία και τους άλλους θεούς οι οποίοι και τον καλοδέχθηκαν θέτοντας τον υπό την προστασία τους. Ακολούθως ο Ερμής εμπιστεύτηκε την ανατροφή του στις αρκαδικές Νύμφες, οπότε και έγινε φίλος του Διονύσου και του αποδόθηκε ο τίτλος του προστάτη των γεωργών, κτηνοτρόφων και των προϊόντων τους, φίλος του κρασιού και του γλεντιού. Ταυτόχρονα ο Πάνας ήταν σύντροφος των Νυμφών και ακούραστος εραστής κάθε νέας ή νέου που πλησίαζε το χώρο του δηλαδή την Φύση. Αγαπούσε τη φυσική υπαίθρια ζωή όπου περνούσε ώρες ατέλειωτες παίζοντας με το ποιμενικό του αυλό, τη σύριγγα. Μάλιστα ήταν ονομαστός για τις μουσικές του συνθέσεις και μάλιστα έλαβε μέρος σε ένα διαγωνισμό με τον Απόλλωνα για το ποιος μπορεί να συνθέσει καλύτερες μελωδίες.

Η μορφή του Πάνα συμβολίζει τη γήινη, αισθησιακή και απλοϊκή πλευρά του χαρακτήρα που ενυπάρχει σε κάθε Αιγόκερω. Όσοι έχουν έμφαση σε αυτό το ζώδιο είναι σχεδόν πάντα λάτρεις της καλής ζωής και όταν χαλαρώνουν τις Κρόνιες άμυνες τους μπορούν να γίνουν σύγχρονοι «Πάνες» και «οι ψυχές του πάρτι». Ο ερωτισμός του Αιγόκερου όπως συμβολίζει και η αποκρουστική μορφή του Πάνα βρίσκεται πάντα βαθιά κρυμμένος από τα αδιάκριτα βλέμματα και δεν εξωτερικεύεται με μεγάλη ευκολία αλλά είναι δεδομένος και έντονος. Άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στη αρχαιοελληνική γλυπτική ο Πάνας παρουσιάζεται πάντα με ερεθισμένο φαλλό. Τέλος αξίζει να αναφερθεί πως η σεξουαλικότητα του Αιγόκερου έχει πάντα σχέση με την ανάληψη ρόλων και ιδιαίτερα με παιχνίδια εξουσίας που πηγάζουν τόσο από την Κρόνια ταυτότητα του όσο και από την φιγούρα του Πάνα που δεν αποδεχόταν την ερωτική απόρριψη και προσπαθούσε να επιβάλλεται.

ΥΔΡΟΧΟΟΣ

 

Ακολουθώντας την πορεία του ζωδιακού βρισκόμαστε πλέον στο στάδιο εξέλιξης του Υδροχόου. Από τον Αιγόκερω που θέλει να βρεθεί στο ανώτερο σκαλί της κοινωνικής καταξίωσης, ο μόνος κατακτητής της κορυφής, μεταφερόμαστε στον Υδροχόο, στον κοινωνό της γνώσης, τον αποστασιοποιημένο αλτρουιστή. Τώρα πλέον βρισκόμαστε στο ζώδιο που το Εγώ θέλει να συμμετέχει, να προσφέρει και να ανυψωθεί μαζί με όλο τον κόσμο και για όλο τον κόσμο. Η μυθική φιγούρα που διδάσκει τα σημαντικότερα αρχετυπικά μαθήματα για το ζώδιο είναι ο Προμηθέας, ο Πυρφόρος Τιτάνας που προσέφερε στην ανθρωπότητα το θεϊκό δώρο της φωτιάς. Όμως αν σταθεί κάποιος μόνο σε αυτό το μύθο θα έχει κλείσει τα μάτια του σε σημαντικές ψυχολογικές προεκτάσεις που απασχολούν το ζώδιο. Ο Προμηθέας ήταν υιός του Τιτάνα Ιαπετού και της Ωκεανίδας Κλυμένης. Εκτός από τον ίδιο ο Ιαπετός είχε για παιδιά τον Άτλαντα, τον Μενοίτιο και τον Επιμηθέα. Ιδιαίτερα η μυθική φιγούρα του Επιμηθέα είναι εξαιρετικής σημασίας. Όπως είναι γνωστό όλα τα ζώδια του αέρα παρουσιάζουν στα χαρακτηριστικά τους το θέμα του δυισμού ή διχασμού σε κάποια επίπεδα. Ο Υδροχόος δεν θα μπορούσε να αποκλειστεί από αυτό τον  κανόνα. Το δίπολο Προμηθέα και Επιμηθέα συμβολίζει σε πρώτο επίπεδο το διχασμό της φύσης του Υδροχόου (σε ένα ανώτερο επίπεδο ο διχασμός συμβολίζεται από τη συγκυβέρνηση του ζωδίου από τον Ουρανό και τον Κρόνο).

Σύμφωνα με την μυθολογία ο Προμηθέας τάχθηκε στο πλευρό των Θεών κατά την Τιτανομαχία και γι' αυτό ο Δίας τον είχε σε πολύ μεγάλη υπόληψη. Μετά το τέλος της Τιτανομαχίας δημιουργήθηκε η ανθρωπότητα κατ' εικόνα των Θεών (Χρυσό γένος) καθώς και τα ζώα από τα υλικά της φωτιάς και της ύλης. Όταν κλήθηκαν όλα τα όντα της Γης να βγουν στο φως, ανατέθηκε από τους Θεούς στον Προμηθέα και τον Επιμηθέα να δώσουν στο καθένα τα χαρακτηριστικά που έπρεπε να έχει ώστε να ζουν μεταξύ τους αρμονικά. Ο Επιμηθέας έπεισε τον αδελφό του να αναλάβει μόνος αυτό την αποστολή κι έτσι βάπτισε το κάθε ζώο και τους απέδωσε τα χαρακτηριστικά που ήθελε ο ίδιος. Όμως όταν έφτασε τελικά η ώρα του ανθρώπου, δεν είχε τίποτα πλέον να προσφέρει παρά λίγες τρίχες και ανίσχυρα νύχια. Μετά από αυτό το λάθος του αδερφού του, ο Προμηθέας ανέλαβε τον αδύναμο Άνθρωπο κάτω από την προστασία του.

Η νεογέννητη ανθρωπότητα φάνταζε στα μάτια του Προμηθέα αδικημένη και αδύναμη μπροστά στις δυνάμεις της φύσης και τις δυνατότητες των άλλων ζώων και προσπάθησε με διάφορα τεχνάσματα να εκμαιεύσει την εύνοια των Θεών. Πιο συγκεκριμένα σύμφωνα με τον Ησίοδο (Θεογονία, στίχοι 535 - 569) όταν οι άνθρωποι έμαθαν ότι πρέπει να προσφέρουν θυσίες στους Θεούς τέθηκε το ζήτημα πια κομμάτια των ζώων θα προσφέρονται από τους ανθρώπους και ποια θα τα τρων οι ίδιοι. Ο Προμηθέας λοιπόν ξεγέλασε το Δία προς εύνοια των ανθρώπων. Σε ένα πιάτο τοποθέτησε τα κόκαλα ενός βοδιού και τα τύλιξε με θελκτικό εύγευστο λίπος και στο άλλο έβαλε τα καλύτερα κομμάτια του κρέατος και τα τύλιξε με το δέρμα του ζώου. Ο Δίας κατέβηκε από τον Όλυμπο στη Μηκώνη σύμφωνα με τον Ησίοδο (στην Σικυώνα σύμφωνα με άλλο μύθο) για να διαλέξει. Παρασυρόμενος από την εξωτερική εμφάνιση του φαγητού προτίμησε το πιάτο με τα κόκαλα αλλά όταν κατάλαβε το σφάλμα του ήταν ήδη αργά και γι' αυτό από την αρχαιότητα οι Έλληνες προσέφεραν για θυσία τα κόκαλα και το λίπος του ζώου. Ο Δίας είπε στον Προμηθέα πως για τιμωρία θα κρύψει για πάντα από την ανθρωπότητα τη φωτιά (στην αρχαιότητα συμβολίζει την γνώση, τη λογική, τη νόηση). Ακολούθως όμως ο Προμηθέας έκλεψε την φωτιά από τον Όλυμπο και την έκρυψε σε ένα κούφιο καλάμι για να την μεταφέρει στη γη. Τελικά ο Προμηθέας προσέφερε τη φωτιά στους ανθρώπους για να αντισταθμίσει την αδικία του αδερφού του Επιμηθέα απέναντι τους. Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι η φωτιά δεν είναι το μόνο δώρο του Προμηθέα στους ανθρώπους. Στην τραγωδία του Αισχύλου «Προμηθέας Δεσμώτης», ο αλυσοδεμένος Προμηθέας μονολογεί και αναφέρει πως έσωσε τους ανθρώπους από την εξαφάνιση τους, την οποία επιθυμούσε ο Δίας αλλά και προσέφερε στους ανθρώπους τις τέχνες του πολιτισμού, τη γραφή, τα μαθηματικά, τη γεωργία, την ιατρική και την επιστήμη.

Η οργή του Δία δεν είχε προηγούμενο για αυτή την κίνηση του Προμηθέα. Όπως αναλυτικά αναφέρει ο Ησίοδος στο έργο του «Έργα και Ημέρες», για να τιμωρήσει τον ίδιο τον αιχμαλώτισε με αλυσίδες στην κορυφή του Καυκάσου. Εκεί ένας αετός ερχόταν κάθε μέρα και του κατασπάραζε το συκώτι. Όμως ο Προμηθέας όντας Τιτάνας, ήταν αθάνατος και γι' αυτό το συκώτι του ξανασχηματιζόταν τη νύχτα ώστε το μαρτύριο του να συνεχίζεται στους αιώνες, μέρα με την ημέρα. Ταυτόχρονα ο Δίας θέλησε να τιμωρήσει και το ανθρώπινο γένος. Διέταξε λοιπόν τον Ήφαιστο να φτιάξει τη πρώτη γυναίκα, την Πανδώρα και την προσέφερε στον αδερφό του Προμηθέα, τον Επιμηθέα. Ο Δίας έδωσε στην Πανδώρα πολλά χαρίσματα αλλά και ένα κουτί που περιείχε όλα τα δεινά των ανθρώπων. Ο Προμηθέας είχε προειδοποιήσει τον αδερφό του να μην δεχθεί ποτέ κανένα δώρο από τον Δία, όμως ο Επιμηθέας δεν τον άκουσε. Πήρε την Πανδώρα κοντά του για σύντροφο και μια μέρα εκείνη από την περιέργειά της άνοιξε το κουτί και απελευθέρωσε όλα τα δεινά που ταλαιπωρούν τους ανθρώπους. Όταν έκλεισε το κουτί τρομαγμένη μέσα έμεινε παγιδευμένη μόνο η Ελπίδα.

Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τις ψυχολογικές τάσεις του ζωδίου παρουσιάζει η ερμηνεία της προσωπικότητας του Προμηθέα. Στην καλύτερη και ωριμότερη έκφρασή του ο Υδροχόος διακατέχεται από την ευγενική παρόρμηση του Προμηθέα, ο οποίος προσφέρει στην ανθρωπότητα τη φωτιά της γνώσης χωρίς να περιμένει κάτι σε αντάλλαγμα. Άλλωστε η φωτιά ήταν φτιαγμένη μόνο για τους Θεούς και όταν ο Δίας αποφάσισε να τη στερήσει από τους ανθρώπους, τους στερούσε επί της ουσίας το δρόμο προς τη ανάπτυξη και την εξέλιξη. Αυτό ο Προμηθέας αρνείται να το δεχθεί. Σαν γνήσιος Υδροχόος πιστεύει πως η γνώση είναι πάντα προτιμότερη από την τυφλή θρησκευτική πίστη. Γενικά για όσους έχουν έμφαση στο ζώδιο του Υδροχόου δεν υπάρχει χώρος στην αντίληψή τους ούτε για προκαταλήψεις ούτε για ανεξήγητη άσκηση εξουσίας. Για τον Υδροχόο, αν ο άνθρωπος έχει τη λογική και τη γνώση είναι ο ανώτερος κριτής του εαυτού του.

Ο μύθος όμως αποκαλύπτει και ένα άλλο πρόσωπο του Υδροχόου μέσα από τα αποτελέσματα των πράξεων του Προμηθέα. Δεν πρέπει να λησμονηθεί ότι ο Προμηθέας είναι ένας Τιτάνας και μάλιστα παίρνει το μέρος των Θεών και ο Δίας τον έχει σε μεγάλη εύνοια. Με το να προσφέρει τη φωτιά στους ανθρώπους βιώνει μια εσωτερική σύγκρουση, καθώς από τη μια γνωρίζει ότι πράττει το ηθικό απέναντι στην ανθρωπότητα, από την άλλη όμως προδίδει τους συντρόφους του, εκείνους με τους οποίους ανήκει στην ίδια κάστα. Η τιμωρία του Προμηθέα μοιάζει πολύ έντονα να είναι μια αυτοτιμωρία του ίδιου που δεν μπορεί να ξεπεράσει το ψυχολογικό βάρος της απόφασής του. Παρόμοια οι Υδροχόοι βιώνουν αντίστοιχες εσωτερικές συγκρούσεις. Από τη μια υπάρχει η ροπή τους προς την αντικειμενικότητα και τη απρόσωπη ισόνομη αντιμετώπιση όλων των ανθρώπων και από την άλλη η ανάγκη τους να ανήκουν σε ένα κύκλο και σε συγκεκριμένες παρέες, να δείξουν αφοσίωση σε συγκεκριμένους μόνο ανθρώπους. Η βαθύτερη ταυτότητα του Υδροχόου αποζητά δομή, τάσσεται συχνά με την παράδοση αλλά φτάνει στο σημείο να επαναστατήσει απέναντι στον εαυτό του και δημιουργεί ένα σχίσμα στην προσωπικότητά του, το οποίο όσο δεν το γεφυρώνει, τόσο περισσότερο υποφέρει.

Η στάση ζωής του Υδροχόου όμως εκτός από την αυτοτιμωρία του μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις και στους γύρω του. Η Πανδώρα απελευθερώνει όλα τα δεινά των ανθρώπων, όμως η δημιουργία της μην ξεχνάμε ότι έρχεται σαν αντιστάθμισμα - τιμωρία από τον Δία στην ανθρωπότητα. Η φωτιά είναι η γνώση και η σοφία των θεών για τη φύση και τους ανθρώπους. Όμως ο άνθρωπος δεν είναι ούτε έτοιμος ούτε ικανός συχνά να διαχειριστεί τη δύναμη της γνώσης. Έτσι το δώρο του Προμηθέα γίνεται και κατάρα για την ανθρωπότητα. Από τη μια η γνώση και η επιστήμη είναι δύναμη, από την άλλη είναι και όπλο καταστροφής. Συνεπώς αρκεί μόνο η πίστη του Υδροχόου πως όλοι μπορούν να είναι ελεύθεροι, αδέσμευτοι από υποχρεώσεις προς τους άλλους για να λειτουργήσουν οι ιδέες του; Ο ίδιος ο Υδροχόος συμβαδίζει με αυτές τις πεποιθήσεις του;

Ο μύθος μας αποκαλύπτει και τη σκιά του Υδροχόου, την προσωπικότητα στην οποία μπορεί να καταλήξει και αυτή δεν είναι άλλη από τη προσωπικότητα του Επιμηθέα. Ο Υδροχόος είναι ένας άνθρωπος όπως και όλοι οι άλλοι, αλλά πολλοί Υδροχόοι τείνουν να το αγνοούν. Παρότι μπορεί να είναι ευφυείς και να έχουν ευγενικά ιδανικά, παρασύρονται από τα χαρίσματά τους και παρακάμπτουν ένα σημαντικό στάδιο που λέγεται συναισθηματική και ψυχολογική ωρίμανση. Ο Επιμηθέας έχει μεγάλη αυτοπεποίθηση και μεγάλη ιδέα για τις ικανότητές του και αναλαμβάνει ευθύνες που δεν μπορεί να φέρει με επιτυχία σε πέρας όπως έγινε με την περίπτωση της μοιρασιά των δώρων των Θεών στα ζώα και τους ανθρώπους. Συμβολικά ο Υδροχόος πάντα έχει μια σχεδόν ρομαντική πίστη στη δικαιοσύνη, την αλήθεια, την ελευθερία αλλά δεν μπορεί να φέρει σε πέρας τις πεποιθήσεις του. Απουσιάζει η πρακτικότητα και η διάθεση να δώσει σάρκα και οστά στις ιδέες του. Παρασυρόμενος από το ένα ιδανικό στο επόμενο, αποζητώντας την ελευθερία από τους άλλους αλλά αδυνατώντας να ελευθερωθεί από τον εαυτό του καταλήγει να αποστασιοποιείται και να νιώθει πως κανείς δεν τον καταλαβαίνει γιατί κανείς δεν είναι σαν και αυτόν. Το ιδανικό της ανεξαρτησίας γίνεται δηλητήριο και η ατομική ελευθερία ρέπει επικίνδυνα στην απομόνωση για του Υδροχόους που συστηματικά αρνούνται να ανοιχτούν στους γύρω τους και να μοιραστούν τα βαθύτερα προβλήματα που τους απασχολούν. Η φυγή δεν είναι πάντα λύση.

Η Πανδώρα κρατάει μέσα στο κουτί της την ελπίδα για να συντηρεί τους ανθρώπους και να τους βοηθά στις δυσκολίες. Ο Υδροχόος είναι το ζώδιο της ελπίδας γιατί πάντα θα προσμένει πως τα πράγματα μπορούν να λειτουργήσουν ορθά, οι σκέψεις να γίνουν πράξεις και οι ίδιοι να πάψουν να αυτοτιμωρούνται ανήκοντας κάπου που θα τους καταλαβαίνουν. Όμως για να γίνεις κατανοητός πρέπει πρώτα να γίνεις προσεγγίσιμος. Μπορεί ο λαός να λέει ότι  «Η ελπίδα πεθαίνει τελευταία» αλλά την ίδια στιγμή η ελπίδα μπορεί να γίνει ευτυχία για τον Υδροχόο και δημιουργικότητα αν καταφέρει να αντιμετωπίσει τον εαυτό του όπως είναι και τον αποδεχθεί.

 

 

ΙΧΘΥΕΣ

 

Οι Ιχθύες είναι το τελευταίο ζώδιο του ζωδιακού, είναι το ζώδιο που ολοκληρώνει τον κύκλο και αυτό που θα ολοκληρώσει την κατάδυση μας στο σύμπαν των μύθων. Κάθε ζώδιο εγκαταλείπει το στίγμα που άφησε στο ζωδιακό και όπως υπέροχα αναφέρει η Liz Green: «Δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο δίλημμα όπως στα προηγούμενα ζώδια καθώς οι Ιχθύες περιλαμβάνουν το ανθρώπινο δίλημμα σε όλη του την έκταση». Αυτό το ζώδιο εκπροσωπεί όλους τους πόθους της ανθρώπινης ψυχής, όλα εκείνα που καθορίζουν το συλλογικό ασυνείδητο και είναι άπιαστα όνειρα: το δέος του ανθρώπου μπροστά στο αχανές σύμπαν, τα όνειρα, οι ανάγκες που ποτέ δεν θα ικανοποιηθούν, οι ψευδαισθήσεις μεγαλείου, η προσμονή για την αδελφή ψυχή και τον έρωτα που αυτή υπόσχεται, αδυναμία του ανθρώπου μπροστά στη δύναμη της ζωής και της φύσης, τα μυστήρια της ψυχής, η ένωση με το θείο και πάνω από όλα η θυσία του Εγώ που απαιτείται για να προσεγγιστούν όλα τα παραπάνω.

Ο αστερισμός και το ζώδιο των Ιχθύων οφείλουν την ονομασία τους σε ένα περιστατικό από τη Γιγαντομαχία και πιο συγκεκριμένα στη καταδίωξη της Αφροδίτης και του Έρωτα από τον Τυφώνα. Σύμφωνα με τον μύθο η Αφροδίτη και ο γιος της ο Έρωτας τράπηκαν σε φυγή όταν ξέσπασε η Γιγαντομαχία αλλά ο γίγαντας Τυφώνας τους κυνήγησε. Αρχικά έφτασαν στην Αίγυπτο και έπειτα στον Ευφράτη ποταμό όπου για να γλιτώσουν μεταμορφώθηκαν σε ψάρια που ενώνονταν σε μια χρυσή κλωστή για να μην χάσει ο ένας τον άλλο. Αντίστοιχα το ζώδιο των Ιχθύων βιώνει σε τεράστιο βαθμό την ψυχολογική τάση της φυγής. Σαν την Αφροδίτη και τον Έρωτα, πολλοί Ιχθύες αισθάνονται πως καταδιώκονται, είτε από τους ανθρώπους, είτε από τους κοινωνικούς ρόλους που αναλαμβάνουν, είτε ακόμη και από τους γονείς τους. Αισθάνονται ακριβώς σαν να επιπλέουν μέσα στο νερό όπου όλα μοιάζουν όμοια, δεν υπάρχει καμία αίσθηση προσανατολισμού παρά μόνο η ένταση αυτή της προσπάθειας διαφυγής. Ταυτόχρονα όμως το νερό στο οποίο καταδύονται, είναι ταυτόχρονα και η μήτρα από την οποία ξεπηδά η ζωή, είναι το στοιχείο που δίνει ζωή. Ο συμβολισμός είναι προφανής. Η Αφροδίτη και ο Έρωτας επιστρέφουν στην ασφάλεια του νερού όπως ο άνθρωπος αποζητά πάντα ενδόμυχα την ασφάλεια της εμβρυακής κατάστασης. Μέσα στο αμνιακό υγρό δεν υπάρχει ο κίνδυνος, δεν υπάρχει η συνείδηση, δεν υπάρχει ανασφάλεια. Η αναζήτηση της ασφάλειας που προκύπτει από την ανυπαρξία είναι η ενδόμυχη αναζήτηση στη ζωή του κάθε Ιχθύος και για αυτό το λόγο θεωρείται μια από τις δυσκολότερες ζωδιακές εκφράσεις. Αν ήρθαμε στον κόσμο για να αναπτύξουμε ένα Εγώ και μια ταυτότητα πως θα το καταφέρουμε αν αυτό που αποζητάμε είναι η διάλυση του;

Ο κόσμος των μύθων των Ιχθύων στο σύνολό του βρίθει από συμβολικές αναζητήσεις/αποδράσεις σε παράλληλους κόσμους, υπερβατικές εμπειρίες και θυσίες του σώματος ώστε να ελευθερωθεί η ψυχή από τη υλική φυλακή της. Μια από τις σημαντικότερες μυθικές φιγούρες που περιγράφει τις ψυχολογικές τάσεις του ζωδίου είναι ο θεός Διόνυσος, ο θεός του κρασιού και ο εμπνευστής της λατρευτικής παράνοιας και της έκστασης. Στην αρχαιότητα το όνομα του ήταν συνυφασμένο με την εικόνα του ελευθερωτή, εκείνου που απελευθερώνει τον άνθρωπο από το προσωπείο του κανονικού του εαυτού μέσω της έκστασης, της φρενίτιδας, του ποτού και άλλων ουσιών. Κάποιοι ερευνητές των μύθων έχουν επιχειρηματολογήσει ότι ήταν επίσης υπεύθυνος για την επικοινωνία μεταξύ ζωντανών και νεκρών (δες για πληροφορίες Riu Xavier, Dionysism and Comedy, Chapter 4: Happiness and the Dead, page105, Rawmau and Littlefield Publishing).

Το στοιχείο που έχει ιδιαίτερη σημασία στην ανάλυση των μύθων του Διονύσου είναι το γεγονός ότι αποκαλείται «διμήτωρ» ή «δισσότοκος», δηλαδή αυτός που γεννήθηκε από δύο μητέρες. Υπάρχουν αρκετές παραλλαγές του μύθου της γέννησης του και εδώ θα αναφερθεί η επικρατέστερη. Η μητέρα του ήταν η Σεμέλη, θνητή κόρη του Κάδμου, βασιλιά της Θήβας, και πατέρας του ήταν ο Δίας. Όταν η Ήρα ανακάλυψε για αυτό το δεσμό του Δία, η Σεμέλη ήταν ήδη έγκυος στον Διόνυσο. Η Ήρα εμφανίστηκε στο ανάκτορο της Θήβας με τη μορφή γριάς οικονόμου και γρήγορα ανέπτυξε φιλική σχέση με τη Σεμέλη. Εκείνη χωρίς να γνωρίζει ποια πραγματικά ήταν η οικονόμος της εμπιστεύθηκε ότι ο Δίας ήταν όντως ο πατέρας του παιδιού που κυοφορούσε. Τότε η Ήρα προσποιήθηκε πως δεν την πίστευε και γέμισε με αμφιβολίες τη σκέψη της Σεμέλης. Εκείνη ζήτησε από τον Δία να εμφανιστεί μπροστά της με την πραγματική του μορφή και σε όλο του το μεγαλείο για να της απόδειξη πως είναι ο πατέρας του παιδιού της. Ο Δίας την ικέτεψε να υποχωρήσει από την αξίωση της αυτή καθώς κανένας θνητός δεν μπορούσε να επιβιώσει αν έβλεπε με γυμνό μάτι τον Πατέρα των Θεών στην αληθινή του μορφή. Εκείνη, κάτω από την ψυχολογική πίεση της Ήρας όμως, επέμεινε. Τελικά ο Δίας, εμφανίστηκε μπροστά της και η Σεμέλη πέθανε ακαριαία. Ο Δίας όμως έσωσε το έμβρυο που εκείνη κυοφορούσε και το έκρυψε στο μηρό του ώστε να αναπτυχθεί μέσα του. Ο Διόνυσος γεννήθηκε λίγους μήνες αργότερα στην Ικαρία, βγαίνοντας από το μηρό του Δία. Για αυτό το λόγο ονομάστηκε και «διμήτωρ».

Τα ψάρια των Ιχθύων που κινούνται αντίθετα συμβολίζουν το δυϊσμό σώματος και ψυχής, γήινου και θείου με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που ο Διόνυσος κυοφορήθηκε δύο φορές, από τη θνητή του μητέρα και από τη θεία «μητέρα», τον Δία. Με τον ίδιο τρόπο όσοι έχουν έμφαση στου Ιχθύες έχουν έντονα την συναίσθηση και των δύο τους πλευρών. Καταλαβαίνουν πως υπάρχει μια θνητή πλευρά που οφείλει να ασχολείται με την πραγματικότητα και τα πρακτικά ζητήματα της ζωής. Την ίδια στιγμή όμως υπάρχει και η υπερβατική πλευρά που συχνά πυκνά αναδύεται και κυριεύει την προσωπικότητα τους. Σαν  ένα μαγικό ψάρι που ταράζει τα ήρεμα νερά της ύπαρξης τους και τους προκαλεί να καταδυθούν στα βάθη της θάλασσας από όπου όλες οι ανθρώπινες τάσεις και ανάγκες αναδύονται. Αυτό που ο C.G. Young ονόμασε «Συλλογικό Ασυνείδητο». Πως συνδυάζονται αυτές οι δύο τάσεις είναι το ταξίδι ζωής που κάθε Ιχθύς καλείται να πραγματοποιήσει.

Κάποιοι Ιχθύες αποφασίζουν να ακολουθήσουν το ψάρι (ή τη Γοργόνα μήπως;) στα βάθη του ωκεανού ακόμη κι αν ξέρουν πως τα πνευμόνια δεν αντέξουν για πολύ κάτω από τη θάλασσα. Σε αυτή την κατηγορία θα συναντήσει κανείς τους Ιχθύες που θυσιάζονται κυριολεκτικά ή μεταφορικά στα μάτια του κοινωνικού συνόλου. Είναι οι Ιχθύες που θα καταφύγουν στο αλκοόλ ή τις καταχρήσεις ουσιών, είναι οι Ιχθύες που κουβαλούν τον πόνο που φέρει η ανάγκη της φυγής από την ανθρώπινη ύπαρξη. Από την άλλη φυσικά υπάρχουν και ασφαλέστερες δίοδοι προς το υπερβατικό στοιχείο της ύπαρξης, όπως είναι η ποίηση, η μουσική και το θέατρο. Είναι όλοι εκείνοι οι Ιχθύες που αποφασίζουν να εκφράσουν το συλλογικό συναίσθημα μέσω της τέχνης και τη δημιουργίας. Όπως αναφέρει άλλωστε και ο Friedrich Nietzsche στην εισαγωγή του έργου του «Η Γέννηση της Τραγωδίας», η αρχαία τραγωδία είναι το αποκορύφωμα του ελληνικού πολιτισμού, εφόσον συμβολίζει την καλύτερη προτεινόμενη λύση στο πρόβλημα της ύπαρξης. Αλλά αυτό το πρόβλημα της ύπαρξης έρχεται να αντιμετωπίσει ο κάθε Ιχθύς σε ένα επίπεδο και για τον Nietzsche επιδέχεται τρεις απαντήσεις, που δεν είναι μεταφυσικές θέσεις, αλλά τρόποι ζωής,: την τρέλα (Διονυσιακή) εκείνου που μεθά, την ψευδαίσθηση (Απολλώνια) εκείνου που ονειρεύεται και το ψέμα (Σωκρατικό) εκείνου που συλλογίζεται. Με άλλα λόγια, η Διονυσιακή ταυτότητα, η ταυτότητα του Ιχθύος, είναι η γνήσια δημιουργική έκφραση του προβλήματος της ύπαρξης.

Υπάρχει ακόμη όμως σημαντική παρατήρηση στο μύθο του Διονύσου που αφορά στην έκφραση του ζωδίου των Ιχθύων. Μόλις γεννήθηκε ο Διόνυσος ο Δίας τον παρέδωσε στον Ερμή. Σύμφωνα με το μύθο ο Ερμής ανέθεσε την ανατροφή του Διονύσου στον βασιλιά Αθάμα και τη γυναίκα του Ινώ με την εντολή να τον μεγαλώσουν σαν κορίτσι ώστε να γλιτώσει από την οργή της Ήρας (σε μια άλλη παραλλαγή τον μεγαλώνουν οι Νύμφες με τον ίδιο τρόπο). Για αυτό το λόγο στη μυθολογία περιγράφεται και ως «ανδρογυναίκα». Τι συμβολίζει αυτή η ιδιότητα; Ο Ιχθύς είναι ίσως το μοναδικό ζώδιο που αναγνωρίζει πως στην βάση τους όλοι οι άνθρωποι είναι όμοιοι και έχουν κοινές καταβολές ανεξαρτήτως φύλου. Η ψυχή είναι άφυλλη. Δεν είναι ούτε αρσενική, ούτε θηλυκή. Αυτό είναι ένα από τα σημαντικότερα μαθήματα που προσφέρουν οι Ιχθύες στο ζωδιακό. Αφού όλοι έχουν κοινές ρίζες, όλοι αποτελούνται από τα ίδια υλικά οφείλουν να είναι όμοιοι. Από αυτή τη πεποίθηση προκύπτει και η μεταβλητότητα του ζωδίου (είναι το τελευταίο μεταβλητό ζώδιο του ζωδιακού) αλλά και η κυκλοθυμία του. Το γεγονός πως η ταυτότητα του δεν μπορεί να χωρέσει στα κοινωνικά πλαίσια και στους συμβατικούς κοινωνικούς ρόλους, καθιστά το ζώδιο ένα από τα πιο ευάλωτα, αν όχι το πιο ευάλωτο. Ξανά κάνει την εμφάνιση της αυτή η τάση φυγής και πλέον γίνεται πιο ξεκάθαρη. Ο Ιχθύς έχει τάσεις φυγής από την κοινωνία και τρέχει μακριά από τους κινδύνους της σε μια προσπάθεια να ξεφύγει από την ανασφάλεια που γεννά η βαθιά του πεποίθηση ότι δεν μπορεί να ανήκει κάπου συγκεκριμένα. Για αυτό το λόγο η προσωπικότητα του Ιχθύος έχει την τάση να παραμορφώνεται ευκολότερα από οποιοδήποτε άλλο ζώδιο όταν βρεθεί σε εχθρικό περιβάλλον. Η ανάγκη έκφρασης και αποδοχής της ταυτότητας, η ανάγκη αναγνώρισης και η αίσθηση της κοινωνικής αναγνώρισης είναι αναγκαίες και επιτακτικές για τον Ιχθύ όσο για κανένα άλλο ζώδιο. Μόνο αν δομήσει και αναπτύξει ένα ιδιαίτερο, ισχυρό και αναγνωρίσιμο Εγώ μπορεί να εκφράσει την δημιουργικότητα και την ενέργεια του και τελικά να διαλυθεί σε αυτό που πιο πολύ αποζητά σε αυτή τη ζωή. Την κοινωνική μήτρα που κυοφορεί όλη τη ζωή. Τότε μόνο ο Ιχθύς θα αναγεννηθεί και ο ζωδιακός κύκλος θα έχει ολοκληρωθεί. Όχι για να σημάνει ένα τέλος. Αλλά για να αρχίσει πάλι από την αρχή ο κύκλος της δημιουργίας, της αυτογνωσίας, της ζωής.

 

stardome.gr