~ * Πως συρρικνώνει η κατάθλιψη τον εγκέφαλο * ~

Ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου των πασχόντων από σοβαρή (μείζονα) κατάθλιψη είναι μικρότερες και λιγότερο πυκνές απ’ ό,τι στους υγιείς ανθρώπους – και τώρα, αμερικανοί ερευνητές εντόπισαν την γενετική αιτία γι’ αυτή την συρρίκνωση.

Όπως ανακάλυψαν, μια σειρά γονιδίων που σχετίζονται με τη λειτουργία των νευρικών συνάψεων ελέγχονται από έναν μεμονωμένο γονιδιακό «διακόπτη», ο οποίος υπερπαράγεται στον εγκέφαλο των ασθενών.

Οι νευρικές συνάψεις είναι μικροσκοπικά κενά που υπάρχουν ανάμεσα στα κύτταρα του εγκεφάλου και παίζουν ζωτικό ρόλο στην επικοινωνία μεταξύ τους.

«Ανακαλύψαμε ότι ορισμένα κυκλώματα που φυσιολογικά σχετίζονται με το συναίσθημα και με τις νοητικές λειτουργίες, διαταράσσονται όταν ενεργοποιείται ένας συγκεκριμένος παράγων μεταγραφής», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής δρ Ρόναλντ Ντούμαν,καθηγητής Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο Γέιλ.

Οι παράγοντες μεταγραφής (ή μεταγραφικοί παράγοντες) είναι πρωτεΐνες, οι οποίες ρυθμίζουν ποιες γενετικές οδηγίες του DNAθα αντιγραφούν ή θα μεταγραφούν, για να δημιουργηθούν οι διάφοροι ιστοί του σώματος.

Απεικονιστικές μελέτες του εγκεφάλου, μεταθανάτιες παθολογοανατομικές έρευνες του ανθρώπινου εγκεφάλου και μελέτες σε ζώα έχουν δείξει ότι στην κατάθλιψη συρρικνώνεται ένα τμήμα του εγκεφάλου που λέγεται ραχιοπλευρικός προμετωπιαίος φλοιός (DL-PFC).

Επιπλέον, τα νευρικά κύτταρα στην ίδια περιοχή είναι μικρότερα και λιγότερο πυκνά στους καταθλιπτικούς ασθενείς απ’ ό,τι στους υγιείς ανθρώπους.

Ο ραχιοπλευρικός προμετωπιαίος φλοιός είναι υπεύθυνος για πολύπλοκες νοητικές διεργασίες, που κυμαίνονται από τη μνήμη και την αισθητήρια ενσωμάτωση έως τον προγραμματισμό.

Ανάλυση γενετικού προφίλ

Ο δρ Ντούμαν και οι συνεργάτες του θέλησαν να διαπιστώσουν εάν οι προαναφερθείσες διαφοροποιήσεις στον ραχιοπλευρικό προμετωπιαίο φλοιό οφείλονται σε προβλήματα στις νευρικές συνάψεις, οι οποίες ουσιαστικά είναι τα σημεία όπου τα εγκεφαλικά κύτταρα «συνομιλούν» μεταξύ τους.

Η «συνομιλία» αυτή γίνεται με την βοήθεια νευροδιαβιβαστών, δηλαδή χημικών ουσιών οι οποίες παράγονται από μία νευρική σύναψη και γίνονται αντιληπτές από τις παρακείμενές της. Μέσω των νευροδιαβιβαστών μεταδίδονται γρήγορα τα μηνύματα από το ένα νευρικό κύτταρο στο άλλο.

Οι ερευνητές του Γέιλ πραγματοποίησαν ανάλυση του γενετικού προφίλ σε δείγματα εγκεφαλικού ιστού που έλαβαν από καταθλιπτικούς και ψυχικά υγιείς εθελοντές μετά το θάνατό τους.

Η ανάλυση εντόπισε μια σειρά γονιδίων τα οποία ήταν πολύ λιγότερο δραστήρια στον ραχιοπλευρικό προμετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου των καταθλιπτικών ασθενών – με την αδράνεια να είναι ιδιαιτέρως εμφανής σε πέντε γονίδια που σχετίζονται με τη λειτουργία των συνάψεων: τα synapsin 1, Rab3A, calmodulin 2, Rab4B και TUBB4.

Τα γονίδια αυτά σχετίζονται είτε με τη μετάδοση των χημικών μηνυμάτων στις συνάψεις είτε με τις διεργασίες ανακύκλωσης και αναγέννησης που διατηρούν συγχρονισμένο το σύστημα των συνάψεων.

Και τα πέντε ρυθμίζονται από έναν μεμονωμένο μεταγραφικό παράγοντα που λέγεται GATA1 και υπερπαράγεται στους εγκεφάλους των καταθλιπτικών.

Επαλήθευση σε αρουραίους

Στο επόμενο βήμα της έρευνάς τους, που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature Medicine», οι ερευνητές του Γέιλ ενεργοποίησαν τον GATA1 στους εγκεφάλους αρουραίων, διαπιστώνοντας ότι μείωνε την πολυπλοκότητα των δενδριτών.

Οι δενδρίτες είναι προεκβολές των εγκεφαλικών κυττάρων (μοιάζουν με τα κλαδιά των δέντρων), οι οποίες λειτουργούν σαν τις τηλεφωνικές γραμμές, μεταφέροντας τα μηνύματα μεταξύ των συνάψεων.

Το έξτρα GATA1 προκάλεσε επίσης καταθλιπτική συμπεριφορά στους αρουραίους. Όταν λ.χ. έβαζαν τα ζώα να κολυμπήσουν, οι αρουραίοι με τον πρόσθετο GATA1 έμεναν πιο πολλή ώρα ακίνητα στο νερό – και αυτό αποτελεί ένδειξη απελπισίας.

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η βλάβη στο σύστημα του GATA1 στους ανθρώπους είναι επακόλουθο χρόνιου στρες – και ελπίζουν ότι τα ευρήματά τους θα οδηγήσουν σε νέες θεραπείες για την κατάθλιψη.

«Ελπίζουμε ότι με την επινόηση νέων φαρμάκων ή νέων μορφών συμπεριφορικής θεραπείας, θα καταστεί δυνατή η “τόνωση” των νευρικών συνάψεων και έτσι θα γίνει πιο αποτελεσματική η θεραπεία της κατάθλιψης», είπε ο δρ Ντούμαν.

http://ygeia.tanea.gr/default.asp?pid=8&ct=1&articleID=15378&la=1