~ * Αρχαία Λιμάνια * ~

Τα αρχαία νεώρια διέθεταν ειδική τεχνική υποδομή για τους πολεμικούς στόλους, με νεώσοικους και σκευοθήκες, ενώ η οχύρωσή τους ήταν υψίστης σημασίας. Οι πρώτες ναυτικές πολεμικές βάσεις με τα συγκροτήματα των νεωσοίκων εμφανίζονται στα τέλη της αρχαϊκής εποχής και αποτελούν απόρροια πολύπλευρων ναυτικών καινοτομιών, με βασικότερη την εμφάνιση της τριήρους.

Τα αρχαιολογικά κατάλοιπα των αρχαίων λιμανιών της Μεσογείου παρέχουν πληροφορίες σχετικά με την οχύρωση, τη χωροταξική οργάνωση, την αρχιτεκτονική και τη λειτουργικότητα των χώρων αυτών, καθώς και απαντήσεις σε πιο συγκεκριμένα ερωτήματα όπως σε σχέση με την ανέλκυση και την καθέλκυση των πλοίων, τις κεκλιμένες ράμπες, την πιθανή χρήση βαρούλκων και μηχανικών συστημάτων ανέλκυσης των πλοίων.

Τα αρχαία λιμάνια εμπορικά και στρατιωτικά, έπρεπε να πληρούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Καταρχάς έπρεπε να είναι οχυρωμένα αλλά και προσβάσιμα και ταυτόχρονα προφυλαγμένα από τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Έπρεπε να διαθέτουν τις απαραίτητες υποδομές, από χώρο για να προσαράζουν τα πλοία μέχρι οργανωμένους ναύσταθμους με νεώσοικους, χώρους για την επιδιόρθωση και το καλαφάτισμα, αποθήκες, αλλά και διάφορες άλλες βοηθητικές εγκαταστάσεις. Πάνω απ' όλα βέβαια έπρεπε να παρέχουν ασφάλεια από παντός είδους επιθέσεις ξηράς και θάλασσας.

Τα πρώιμα παραδείγματα λιμένων εκμεταλλεύονταν τα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά της εκάστοτε περιοχής. Τα πρώιμα αρχαία λιμάνια διέθεταν παραλία με χαμηλή κλίση και σημεία για να τραβιούνται τα καράβια στο γιαλό (εικ. 2), τεχνητές εσωτερικές λεκάνες, τους λεγόμενουςκόθωνες (εικ. 4), καθώς και φυσικές ή τεχνητές προστατευμένες λεκάνες συχνά ενταγμένες μέσα στο σύστημα οχύρωσης, τους λεγόμενους κλειστούς λιμένες (εικ. 2-3). Γενικά τα αρχαία λιμάνια της Μεσογείου δεν παρουσιάζουν μία κοινή εξέλιξη, καθώς οι πόλεις ανέπτυσσαν τις ναυτικές υποδομές τους ανάλογα με τις ανάγκες τους, αλλά και τα μέσα που είχαν στη διάθεσή τους.

Από την προϊστορική περίοδο και εξής και σε αντίθεση με τα εμπορικά πλοία που αύξαναν σημαντικά τη χωρητικότητά τους μέσα στους αιώνες, τα πολεμικά πλοία με τα κουπιά ανέλκονταν με την ίδια παραδοσιακή πρακτική, αυτή της νηωλκίας, δηλαδή του τραβήγματος του πλοίου στο γιαλό από το πλήρωμα. Τα πρώτα λιμάνια κατασκευασμένα από τον άνθρωπο χρονολογούνται στη 2η χιλιετία π.Χ. στη Μεσοποταμία, ενώ πληροφορίες από τις πηγές αλλά και από σχετικές εικονογραφίες για οικοδομήματα λιμανιών, αλλά και οργανωμένες σχετικές παροχές διαθέτουμε από την Αίγυπτο του πρώιμου 15 αιώνα π.Χ., αλλά και από τον Όμηρο.

"στη χώρα ως να ζυγώσουμε, που έχει τειχιά πυργάτα τριγύρω της, και δυό καλά λιμάνια από τα πλάγια, και που έχει τη μπασιά στενή, κι από τις δυό προβάλλουν τα πλοία, που καθένα τους έχει σκεπή δική του"

Οδύσσεια, Ζ, 262-265

http://www.tmth.edu.gr/aet/thematic_areas/p436.html